[ནང་དོན་གནད་བསྡུས།] གསར་དུ་རྙེད་པའི་བོད་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་ཕྱག་བྲིས་མ་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་དམིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགསྷོ་》ཞེས་པ་ནི་དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་ནས་བཅུ་གཉིས་པའི་བར་གྱི་གནའ་དཔེ་ཞིག་ཡིན་ལ། འདིར་དཔེ་རྙིང་འདིའི་བརྗོད་བྱ་དང་མཛད་དུས། མ་ཕྱི་སོགས་ཡིག་ཚང་རིག་པའི་ལམ་ནས་ངོ་སྤྲོད་གང་འཚམ་བྱས་ཤིང་། ད་དུང་ཆོས་འབྱུང་འདིར་བསྟན་པའི་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་ལོ་རྒྱུས་སྤྱི་དོན་དུ་བརྗོད་པ་ལས་གདུང་རྒྱུད་རྒྱལ་པོའི་སྤྱི་དོན་རྣམ་པ་བདུན་དང་གློ་བུར་རྒྱལ་པོའི་གླེང་ཚིག་ཕྱེད་དང་བདུན་གྱི་སྐོར་བཅས་དམིགས་སུ་བཏོན་ནས་བརྗོད་ཡོད།
[བརྡ་ཆད་གཙོ་བོ།] ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར། བོད་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་། ཅན་ལྔ། ཡོ་ག་ལྷ་གྱེས་ཅན།
[ཀྲུང་གོའི་དཔེ་དེབ་དབྱེ་རྟགས།] K281
[ཡིག་ཚང་མཚོན་བྱང་།] A
[རྩོམ་གྱི་གོ་རིམ་ཨང་སྒྲིག]1002-9060-2020-01-0036-11
བོད་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་ཕྱག་བྲིས་མ་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་དམིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགསྷོ་》ཞེས་པའི་རྩ་བ་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་》ནི་དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་པའི་སྐབས་སུ་ལྡེའུ་ཇོ་སྲས་ཀྱིས་མཛད་པའི་《ཆོས་འབྱུང་ཆེན་མོ་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན་》ནམ་ཡོངས་གྲགས་སུ་《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་བསྡུས་པ་》ཞེས་པ་རུ་ཐོག་མར་བྱུང་ཡོད་ལ། དེབ་ཐེར་གཞན་དུ་ཆོས་འབྱུང་འདིའི་རྩ་འགྲེལ་གྱི་སྐོར་གླེང་བརྗོད་གནང་བ་ད་ལྟའི་བར་དུ་ཁོ་བོས་མཐོང་མ་བྱུང་།《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་བསྡུས་པ་》རུ་《གསལ་བྱེད་མིག་གི་ཐུར་མ་》ཞེས་པ་ལས་ཆོས་འབྱུང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་སྦྱར་མི་འདུག ཡིན་ནའང་འདིའི་འགྲེལ་པ་རུ་ཆོས་འབྱུང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་སྦྱར་ཡོད་པར་མ་ཟད། ད་དུང་ནང་དོན་ལ་གཞིགས་ན་ཡང་ཆོས་ཀྱི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ་གཙོར་བྱས་ཡོད་པ་གསལ་པོར་ཤེས་ཐུབ། བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྙིང་པ་རྣམས་ནི་རྒྱལ་པོའི་གདུང་རབས་ལ་བརྟེན་ནས་ཆོས་ཀྱི་བྱུང་བ་རྗོད་པར་བྱེད་པས་ལོ་རྒྱུས་མཁན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་གདུང་རབས་མ་ནོར་བར་འབྲི་བ་ལ་བརྩི་མཐོང་ཆེན་པོ་བྱས་ཡོད། གསར་དུ་རྙེད་པའི་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》ནི་བོད་དུ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་བྱུང་ཚུལ་དང་རྒྱལ་རབས་རིམ་བྱོན་བྱོན་ཚུལ་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་ཏུ་རྒྱལ་པོ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་དང་གྲི་གུམ་བཙན་པོ། ལོ་ངམ་བཅས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་གླེང་བ། ད་དུང་བོད་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་གྲགས་ཅན་ལྔའི་སྐོར་དང་ཁྱད་པར་དུ་དཔེ་རྙིང་འདིར་ཡོ་ག་ལྷ་གྱེས་ཅན་གྱི་པར་གཞི་གསར་པ་བྱུང་བས་དེ་འབྲེལ་གྱི་གནད་དོན་སྐོར་ལ་བསྐྱར་ཞིབ་བྱེད་པར་ངེས་པར་དུ་མཁོ་བའི་དཔྱད་གཞི་གལ་ཆེན་དུ་མཐོང་ཞིང་། ཡིན་ན་ཡང་དཔེ་རྙིང་འདི་ད་ལྟའི་བར་དུ་ཀུན་གྱི་གཟིགས་ལམ་དུ་བྱུང་མེད་པར་དམིགས་ནས་འདིར་ 《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》ཡི་ངོ་སྤྲོད་རགས་རིམ་ནས་འགོ་བརྩམས་ཏེ། དཔེ་རྙིང་འདི་ལས་བྱུང་བའི་གདུང་རྒྱུད་རྒྱལ་པོ་དང་། གློ་བུར་རྒྱལ་པོ། དེ་བཞིན་དུ་ཡོ་ག་ལྷ་གྱེས་ཅན་གྱི་སྐོར་བཅས་པར་རགས་ཙམ་དཔྱད་པར་བྱ་བ་ལ།
དང་པོ། གསར་དུ་རྙེད་པའི་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》ཡི་མ་ཕྱི་ངོ་སྤྲོད།
ཆོས་འབྱུང་འདི་ད་སྔ་དཔར་དུ་བསྐྲུན་མེད་ལ་ཕལ་མོ་ཆེ་ལ་རྒྱུས་མངའ་མེད་པས། ཁོ་བོས་དོན་འདིར་དམིགས་ནས་བསྟན་བཅོས་འདིའི་མཚན་བྱང་དང་ལྡེབ་གྲངས། ཉར་ཚགས། ཡིག་གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་ཐད་ནས་སྤྱིའི་ངོ་སྤྲོད་རགས་བསྡུས་ཤིག་བྱ་སྟེ། བསྟན་བཅོས་འདིའི་མཚན་བྱང་ཆ་ཚང་ལ་ 《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགསྷོ་》ཟེར་ཞིང་། གཞུང་དོན་དངོས་ལ་གཞིགས་ན་ཡང་གཞུང་གང་ཞིག་གི་འགྲེལ་པ་ཡིན་པ་གསལ་པོར་ཤེས་ཐུབ། དེ་ཡང་བསྟན་བཅོས་འདིའི་ལྡེབ་གྲངས་བཞི་པའི་ཡིག་ཕྲེང་བདུན་པའི་མཇུག་ཏུ། “གཞུང་ལས་དེ་ནས་སྙ་ཁྲི་བཙན་པོ་བྱོན་པ་ལ།” ① ཞེས་པའི་གཞུང་དེ་ནི་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་》ལ་གོ་དགོས་པ་ཡིན་པར་གོར་མ་ཆག བོད་རྩོམ་དག་ཏུ་འགྲེལ་པ་གང་དེའི་ཕྱི་མོའི་མཚན་བྱང་དངོས་སུ་མ་སྨྲས་པར་གཞུང་ལས་ཞེས་པའི་ཚིག་གིས་ཚབ་བྱེད་པ་ནི་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་སྔ་མ་རྣམས་ཀྱི་སྲོལ་དུ་ངེས། 《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》རུ་ཡང་གཞུང་ལས་ཞེས་པའི་ཚིག་མང་དུ་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། “གཞུང་ལས། དེ་ནས་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་བྱོན་པ་ལ། གླེང་ལུགས་མ་མཐུན་གསང་བསྒྲགས་ཡང་གསང་ཟེར། གང་ལྟར་ཐེན་ཡང་གཉའ་ཁྲིར་མཐུན་པ་སྟེ།” ② ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ། །འདིར་དཔྱད་གཞིར་བཟུང་བའི་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》ཞེས་པའི་ཡིག་རྙིང་ལྡེབ་གྲངས་འདི་དག་ནི་དོན་དངོས་སུ་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་》 ཞེས་བྱ་བའི་གཞུང་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཚིག་རིས་ཇི་བཞིན་དུ་བཤུས་པ་དང་ལྷན་དུ་དེ་ལ་ཚིག་འགྲེལ་གང་འཚམ་གནང་ཡོད་པའི་བསྟན་བཅོས་ཤིག་ཡིན་པ་གསལ་པོར་ཤེས་ཐུབ།
གསར་དུ་རྙེད་པའི་བསྟན་བཅོས་འདིའི་གཞུང་དངོས་ལ་ཤོག་ངོས་བཅུ་བདུན་ཡོད་ཅིང་མཚན་བྱང་འབྲི་སའི་ཤོག་ངོས་དང་བཅས་ན་ཁྱོན་བསྡོམས་ལྡེབ་ངོས་བཅོ་བརྒྱད་འདུགཆོས་འབྱུང་འདིའི་ལྡེབ་ངོས་རེ་ན་ཡི་གེ་ཐིག་ཕྲེང་བདུན་རེ་དང་ཐིག་ཕྲེང་རེ་ལ་ཡིག་འབྲུ་30-40ཙམ་ཡོད་ལ། དབུ་མེད་ཀྱི་སྒོ་ནས་བྲིས་པ་གང་ཞིག་མིང་བརྡ་མང་པོ་དེང་གི་འབྲི་སྟངས་དང་མི་མཐུན་པ། ཨང་གྲངས་སྐོར་གྱི་མིང་བརྡ་རྣམས་བོད་ཀྱི་ཨང་ཡིག་གི་འབྲི་ཐབས་སྤྱད་ནས་བྲིས་ཡོད་པ་དང་། སྤྱིའི་གཞུང་དངོས་ནི་ཚིག་ལྷུག་གི་རྣམ་པར་གནས། ལྷག་པར་དུ་དབང་མཛད་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་སྐོར་ནི་《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་》དང་《ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན་》གཉིས་གཙོ་བྱས་པའི་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྣམས་སུ་ཚིགས་བཅད་ཀྱི་རྣམ་པའི་སྒོ་ནས་བརྗོད་ཡོད་མོད། 《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》 རུ་དེའི་སྐོར་ཡང་ཚིག་ལྷུག་གི་སྒོ་ནས་བརྗོད་ཡོད། ཆོས་འབྱུང་འདིའི་མཚན་བྱང་གི་མགོར་དབུ་ཁྱུད་སོགས་ཅི་ཡང་མེད་པར་ཐད་ཀར་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་དམིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགསྷོ་》ཞེས་བྲིས་འདུག་ཅིང་། བོད་ལ་བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་ནས་བཟུང་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་མགོར་དབུ་ཁྱུད་འབྲི་བའི་སྲོལ་ཡོད་ཅིང་།③ ལྷག་པར་དུ་བོད་ལ་ཤིང་དཔར་དར་བ་ནས་བཟུང་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་མཚན་བྱང་གི་མགོར་དབུ་ཁྱུད་འབྲི་བ་ནི་རྒྱུན་ལྡན་གྱི་ཕྱག་སྲོལ་བཟང་པོ་ཞིག་གམ་བཀྲ་ཤིས་པར་བརྩིས་ནས་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་དར། དེ་མིན་ད་དུང་དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པ་ནས་བཅུ་བཞི་པའི་བར་གྱི་དཔེ་རྙིང་ལག་བྲིས་མ་མང་ཤོས་ཀྱི་མགོར་ཡང་དབུ་ཁྱུད་བྲིས་འདུག་སྟེ། དཔེར་ན། 《༄༅།། མཁས་པ་ལྡེའུས་མཛད་པའི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་བཞུགསསོ་》④ཞེས་པ་དང་།《༄༅།། ལོ་ཚྩ་བ་རིན་ཆེན་བཟང་པོའི་རྣཾ་ཐར་བཞུགསོ་》⑤ཞེས་པ་སོགས་ལྟ་བུའོ། །ཡིན་ནའང་སྐབས་དེ་དུས་སུ་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་མཚན་བྱང་གི་མགོར་དབུ་ཁྱུད་བྲིས་མེད་པའི་དཔེ་ཆ་ཡང་མང་པོ་ཞིག་མཐོང་དུ་ཡོད་དེ། དཔེར་ན།《རིན་པོ་ཆེ་ཇོ་སྲས་པའི་རྣམ་ཐར་བཞུགས་སྷོ་》ཞེས་བྱ་བའི་དུས་རབས་བཅུ་གསུམ་པའི་སྐབས་གྱི་ཇོ་སྲས་པའི་རྣམ་ཐར་གྱི་མཚན་བྱང་གི་མགོར་དབུ་ཁྱུད་བྲིས་མི་འདུག དེ་བས་བོད་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་ལག་བྲིས་མ་དག་གི་མཚན་བྱང་གི་མགོར་དབུ་ཁྱུད་བྲིས་པ་དང་མ་བྲིས་པ་གཉི་ཀ་སྣང་བ་ལས་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》ཞེས་པ་ནི་རིགས་ཕྱི་མར་གཏོགས་སོ། །བསྟན་བཅོས་འདིའི་གཞུང་དངོས་ཀྱི་མགོར་ཡང་བོད་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ཕལ་མོ་ཆེ་བཞིན་དུ་དབུ་ཁྱུད་བྲིས་འདུག་མོད། སྐབས་འདིའི་དབུ་ཁྱུད་ནི་གཞན་དག་དང་ཅུང་མ་འདྲ་བར་དབུ་ཁྱུད་མིག་ལྔ་ཅན་ཞིག་ཡིན་ནོ། །བོད་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་དག་གི་གཞུང་དངོས་ཀྱི་མགོར་བྲིས་པའི་དབུ་ཁྱུད་རིགས་མང་པོ་ཡོད་ཅིང་། དེ་དག་ལས་དབུ་ཁྱུད་ཀྱི་མིག་གི་གྲངས་ཀ་ཡང་མི་འདྲ་བར་འདུག་སྟེ། གཅིགདབུ་ཁྱུད་མིག་གཅིག་ཅན། དཔེར་ན། འབྲས་སྤུངས་གནས་བཅུ་ལྷ་ཁང་གི་ཕྱི་ར་ཅན་གྱི་ཨང་རྟགས་185ནས་ཐོན་པའི་དཔེ་རྙིང་《༄།། བོད་གངས་ཅན་གྱི་མཁས་པ་རྣམས་ལ་བཀའ་དྲིན་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བའི་བླ་མ་ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་པོ་རིན་ཆེན་བཟང་པོའི་རྣམ་ཐར་ཡོན་ཏན་གྱི་བང་མཛོད་ཅེས་བྱ་བ་བཞུགས་པ་ཡིན་ལགས་སོ། །》⑥ཞེས་པའི་མཚན་བྱང་ལྟ་བུ། གཉིས། དབུ་ཁྱུད་མིག་གཉིས་ཅན། དཔེར་ན། འབྲས་སྤུངས་གནས་བཅུ་ལྷ་ཁང་གི་ཕྱི་ར་ཅན་གྱི་ཨང་རྟགས་86ནས་ཐོན་པའི་དཔེ་རྙིང་《༄༄།། བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་རིན་ཆེན་བཟང་པོའི་རྣམ་ཐར་དཀའ་སྤྱོད་སྒྲོན་མ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགསྷོ། །》⑦ཞེས་ལྟ་བུ། གསུམ། དབུ་ཁྱུད་མིག་གསུམ་ཅན། དཔེར་ན། དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་པའི་སྐབས་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་ལག་བྲིས་མ་《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》ཡི་གཞུང་དངོས་ཀྱི་མགོར་༄༄༄།།ཞེས་བྲིས་ཡོད་པ་ལྟ་བུ། བཞི། དབུ་ཁྱུད་མིག་ལྔ་ཅན། དཔེར་ན། གསར་དུ་རྙེད་པའི་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》ཡི་གཞུང་དངོས་ཀྱི་མགོར་༄༄༄༄༄།། ཞེས་བྲིས་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་སོགས་སོ། །
ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་བོད་རིག་པ་སྨྲ་བ་པོ་ན་ཉི་ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་“བོད་ཡིག་བྲིས་མའི་མགོར་བྲིས་ཡོད་པའི་ཡིག་མགོའམ་དང་ཀྱོག་དེ་སྔོན་རྒྱ་གར་གྱི་ཡིག་སྲོལ་འཛིན་པ་ཞིག་ཡིན་ལ།” ⑧ཞེས་པ་བཞིན་དུ་བོད་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་ལས་བྱུང་བའི་དབུ་ཁྱུད་ནི་རྒྱ་གར་ནས་ཚུར་དར་བ་ཡིན་ལ། ད་དུང་བསམ་དགོས་པ་ཞིག་ནི་མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་ལགས་ནས་“དབུ་ཤོག་གི་དང་པོ་ལ་ཨོཾ་ཞིག་བྲིས་པ་མ་གཏོགས་གཞན་ལྡེབ་རེ་རེའི་མགོ་ལ་ཏིང་ཀྱོག་སོགས་བྲིས་པ་ཡང་མི་སྣང་བས་ཁ་ཐོར་ཚེ་ལྡེབ་ཀྱི་ཉིན་སྲིབ་གང་ཡིན་ཀྱང་མི་ཤེས། ཤོག་བུ་ལ་བྲིས་པའི་རྒྱ་དཔེ་རྣམས་ནི་ཤོག་བུའི་ཉིན་ལ་གུར་ཀུམ་གྱི་ཁ་བསྒྱུར་ཏེ་སེར་པོ་དང་སྲིབ་ཕྱོགས་རང་མདོག་བཞག་པ་ཤ་སྟག་ཏུ་སྣང་།” ⑨ ཞེས་རྒྱ་དཔེ་རྣམས་སུ་དབུ་ཁྱུད་ནི་དབུ་ཤོག་ཁོ་ནར་མ་གཏོགས་མེད་པར་སྣང་ལ། བོད་དུ་དར་རྗེས་དབུ་ཁྱུད་ལ་ལྡེབ་ཀྱི་ཉིན་སྲིབ་དབྱེ་བ་འབྱེད་པའི་བྱེད་ནུས་གསར་པ་ཞིག་ཁ་སྣོན་བྱས་པ་ཡིན་པས་དེ་ནི་རྒྱ་གར་གྱི་དབུ་ཁྱུད་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་སུ་འགྱུར་བའི་གོ་རིམ་ལས་བྱུང་བའི་རིག་གནས་འགྱུར་ལྡོག་གི་སྣང་ཚུལ་ཞིག་ཡིན། རྒྱ་དཔེའི་དབུ་ཁྱུད་བོད་ཁོ་ནར་དར་བ་མ་ཡིན་པར་རིག་གནས་དར་བའི་མི་རིགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ལ་ཡང་དར་ཡོད་པ་ཞིབ་འཇུག་པ་གྲགས་ཅན་ཞེ་ལེ་ཡིས་“སྤྱི་ལོ་དུས་རབས་དྲུག་པ་ནས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་ཡིག་མགོའམ་དང་ཀྱོག་དེ་རིགས་འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་འབྲི་སྲོལ་བྱུང་ཡོད། གནའ་བོའི་གུབྟའི་ཡི་གེ་དང་མཉམ་དུ་ཐོན་པ་དང་། རྗེས་སུ་ཁུ་ཁྲ་དང་ལི་ཡུལ་དུ་བྲམ་ཟེའི་ཡི་གེས་བྲིས་པའི་གནའ་དཔེའི་ཁྲོད་དུའང་བྲིས་ཡོད།” ⑩ཅེས་བརྗོད་པ་ནང་བཞིན་རེད། ད་དུང་། དཔེ་རྙིང་འདིར་མིག་ལ་དམིག་དང་། བཞུགས་སོ་ལ་བཞུགསྷོ། རྫོགས་ལ་སྫོགས། བརྒྱ་ལ་བརྒྱའ། དམའ་ལ་རྨ། ཤཱཀྱ་ལ་ཤག་གྱ། གཙང་ལ་རྩང་། གཉའ་ཁྲི་ལ་སྙ་ཁྲི་སོགས་ཐ་སྙད་ཀྱི་འབྲི་སྟངས་དེང་དུས་དང་མི་འདྲ་བ་མང་ལ། དེ་མིན་བསྟན་པ་གཅིག་ལ་བསྟན་པ་༡་དང་། གཉིས་སུ་སྡུད་ལ་༢་སུ་སྡུད་དང་། གསུམ་དུ་གླེང་ལ་༣་དུ་གླེང་། རྣམ་པ་ལྔ་ལ་རྣམ་པ་༥་ཞེས་ཐད་ཀར་ཨང་ཡིག་བྲིས་པའང་མང་དུ་སྣང་།
གཉིས་པ། གསར་དུ་རྙེད་པའི་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》ཡི་བརྗོད་བྱའི་སྐོར།
ཀ དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་བྱུང་ཚུལ་སྟོན་པའི་སྤྱི་དོན་རྣམ་པ་ལྔ།
ཁ། བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་རིང་ལ་ཆོས་ཀྱི་བྱུང་ཚུལ་སྟོན་པ། དེ་ཡང་ཆོས་འབྱུང་འདིར་“སྤྱིར་ན་རྒྱལ་པོ་ལ་ཡང་གཉིས་སུ་སྡུད་” ⑪ཅེས་པ་བཞིན་དུ་ཆོས་བྱུང་ཚུལ་རིགས་གཉིས་སུ་ཕྱེ་ནས་བརྗོད་ཡོད་དེ། གཅིག་ནི་གདུང་རྒྱུད་རྒྱལ་པོའི་སྤྱི་དོན་རྣམ་པ་བདུན་གྱི་སྒོ་ནས་ཆོས་ཀྱི་བྱུང་ལུགས་བསྟན་པ་དང་། གཉིས་ནི་གློ་བུར་རྒྱལ་པོའི་སྤྱི་དོན་རྣམ་པ་ཕྱེད་དང་བདུན་གྱི་སྒོ་ནས་ཆོས་ཀྱི་བྱུང་ཚུལ་བསྟན་པ་ཡིན་ལ། འདིའི་སྐོར་གཤམ་དུ་ཅུང་ཞིབ་མོའི་སྒོ་ནས་བརྗོད་པར་བྱའོ། །
ག དབང་མཛད་བཅུ་གཉིས་སྐོར། ཚིག་ལྷུག་གི་རྣམ་པའི་སྒོ་ནས་དབང་མཛད་བཅུ་གཉིས་ལས་སྔོན་མ་གསུམ་གྱི་རྗེ་བོའི་མིང་དང་ཡུལ་གྱི་མིང་། ལག་ཆའི་མིང་རྣམས་ཁ་གསལ་པོའི་སྒོ་ནས་བསྟན་ཡོད་པ་དང་དེའི་རྗེས་ཀྱི་དབང་མཛད་དགུ་ཡི་རྗེ་བོ་དང་ཡུལ་མིང་གཉིས་ཁོ་ན་མ་གཏོགས་བསྟན་མེད། དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་པར་བྱུང་བའི་《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》རུ་བྱུང་བའི་དབང་མཛད་བཅུ་གཉིས་སྐོར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་རྒྱུ་ཆ་རུ་ཡང་དབང་མཛད་སྔོན་མ་བདུན་གྱི་རྗེ་བོ་དང་ཡུལ། ལག་ཆ་བཅས་ཀྱི་མིང་གསལ་པོར་བཀོད་ཡོད་པ་དང་དེའི་རྗེས་ཀྱི་དབང་མཛད་རྣམས་ནི་རྗེ་བོ་དང་ཡུལ་མིང་མ་གཏོགས་བསྟན་མི་འདུག⑫
ང་། གཞུང་འདིར་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོའི་སྐོར་རྣམས་《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》དང་ཅུང་ཆ་འདྲ་བའི་སྒོ་ནས་ཞིབ་མོར་བསྟན་ཡོད་ཅིང་། ལྷག་པར་དུ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོའི་ལོ་རྒྱུས་བརྗོད་པའི་ཡི་གེ་གལ་ཆེན་ཡོ་ག་ལྷ་གྱེས་ཅན་ཆོས་འབྱུང་འདིར་ཡོངས་སུ་དྲངས་ཡོད། དེའི་སྐོར་གཤམ་ནས་རྒྱས་པར་གླེང་བརྗོད་བྱའོ། །
ཅ། གནམ་གྱི་ཁྲི་བདུན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་བརྗོད་པ། ཆོས་འབྱུང་འདིར་“རྗེ་སྙ་ཁྲི་བཙན་པོ་དང་གནམ་མུག་དུ་བཤོས་པའི་སྲས་མུ་ཁྲི་བཙན་པོ་། དེ་དང་སང་དིང་དིང་གི་སྲས་དིང་ཁྲི་བཙན་པོ་། །དེ་ནས་སོ་སོ་ཐམ་ཐམ་གྱི་སྲས་སོ་ཁྲི་བཙན་པོ་། །དེ་དང་དོག་མེར་མེར་གྱིས་སྲས་མེ་ཀྲི་བཙན་པོ་དེ་དང་སྡགས་ཀྱི་ལྷ་མོའི་སྲས་གདགས་ཁྲི་བཙན་པོ་། །དེ་དང་སྲིབས་ཀྱི་ལྷ་མོའི་སྲས་སྲིབས་ཁྲི་བཙན་པོ་། །དེ་རྣམས་ལ་གནམ་གྱི་ཁྲི་བདུན་ཟེར་ཏེ། སྲས་ཆིབས་ལ་ཐུབ་ནས་ཡབ་གུང་དུ་གཤེགས་ཏེ་རྨུ་སྐས་ལ་ཞབས་བརྟེན་རྨུ་འབྲེང་ལ་ཕྱག་མཇུས་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་མངོན་པར་གུང་དུ་གཤེགས་པས་ནམ་ཁྲི་བདུན་ཟེར།” ⑬ ཞེས་གནམ་གྱི་ཁྲི་བདུན་དང་དེ་དག་གི་ཡབ་ཡུམ་གྱི་མཚན། ལྷག་པར་དུ་གནམ་གྱི་ཁྲི་བདུན་ཞེས་བརྗོད་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་རྣམས་གསལ་པོར་བརྗོད་ཡོད་པར་མ་ཟད། ཁྲི་བདུན་གྱི་ཐ་མ་གཉིས་ནི་གདགས་ཁྲི་བཙན་པོ་དང་སྲིབས་ཁྲི་བཙན་པོ་གཉིས་ཡིན་པ་གསལ་པོར་བསྟན་འདུག ཡིན་ན་ཡང་སྤྱི་ལོ་དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་པར་བྱོན་པའི་ས་སྐྱ་གོང་མ་རྣམ་ལྔའི་ཡ་གྱལ་རྗེ་བཙུན་གྲགས་པ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་མཛད་པའི་《རྒྱལ་རབས་》⑭ཞེས་པ་དང་ཏུན་ཧོང་ནས་བྱུང་བའི་བོད་ཀྱི་ཡིག་རྙིང་⑮དུ་བྱུང་བའི་གནམ་གྱི་ཁྲི་བདུན་སྐོར་ལས་བཙན་པོ་མཐའ་མ་གཉིས་ནི་གྲི་གུམ་བཙན་པོ་དང་སྤུ་ལྡེ་གུང་རྒྱལ་གཉིས་ཡིན་ཚུལ་སྐོར་བརྗོད་འདུག་པས་འདིའི་སྐོར་ནི་ད་དུང་དཔྱད་པའི་གཞིའོ། །
ཆ། གྲི་གུམ་བཙན་པོ་དང་པུ་ལྡེ་གུང་རྒྱལ་གཉིས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྐོར། འདིར་སྤུ་རྒྱལ་བཙན་པོ་དང་ལོ་ངམ་བར་ལ་བྱུང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྙོག་དྲ་རྣམས་དང་། དེ་བཞིན་དུ་རྒྱལ་པོ་འདི་གཉིས་ལ་སྟོད་ཀྱི་སྟེངས་གཉིས་ཟེར་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་སོགས་ཅུང་ཞིབ་མོའི་སྒོ་ནས་བརྗོད་ཡོད།
ཇ། ས་ལ་ལེགས་དྲུག་གི་ལོ་རྒྱུས་སྐོར། “དེ་ནས་ས་ལ་ལེགས་དྲུག་ནི་སྤུ་ཐེ་གུང་རྒྱལ་གྱི་སྲས་ཐེ་ཤོ་ལེགས། དེའི་སྲས་ཨེ་ཤོ་ལེགས། དེའི་སྲས་དེ་ཤོ་ལེགས། དེའི་སྲས་གོར་བུར་ལེགས། དེའི་སྲས་ཨང་ཤོ་ལེགས་སོ།” ⑯ ཞེས་ཆོས་འབྱུང་འདིར་དོན་དངོས་སུ་རྒྱལ་པོ་ལྔའི་མཚན་མ་གཏོགས་བྱུང་མེད་ཅིང་། ད་དུང་“དེ་རྣམས་དྲོངས་པའི་དུས་སུ་སྤུར་རྩེ་མཐོན་པར་བསྐྱལ་བས་ས་ལ་ལེགས་དྲུག་ཟེར་རོ།” ⑰ཞེས་རྒྱལ་པོ་འདི་རྣམས་ལ་སའི་ལེགས་དྲུག་ཅེས་འདོགས་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཅི་ཡིན་སྐོར་བསྟན་ཡོད་དོ། །
ཉ། ལོགས་ལ་ལྡེ་བརྒྱད་དང་ཚིགས་ལ་བཙན་བདུན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་མདོར་བསྡུས། ལོགས་ལ་ལྡེ་བརྒྱད་ཅེས་པ་ནི་དོན་ལ་ཆུའི་ལྡེ་བརྒྱད་ཡིན་ཞིང་། “ཨ་ཤོ་ལེགས་ཀྱི་སྲས་ཁྲི་བརྒྱ་ཟ་ནམ་ཟིན་ཏེ་། དེའི་སྲས་ལྡེ་འཕྲུལ་པོ་གནམ་གཞུང་བཙན་། དེའི་སྲས་སྡེ་སྣོད་ནམ་། དེའི་སྲས་བསེ་སྣོལ་ནམ་། སྡེ་རྒྱལ་པོ་། བསེའ་ལྡེ་རྒྱལ་པོ།” ⑱ ཞེས་ཆོས་འབྱུང་འདིར་ཆུའི་ལྡེ་བརྒྱད་ལས་རྒྱལ་པོ་དྲུག་གི་མཚན་མ་གཏོགས་བྱུང་མེད། སྤྱིར་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྣམས་སུ་བཙན་ལྔ་ཟེར་མོད་འདིར་བཙན་བདུན་ཞེས་བྱུང་ཡོད། ཡིན་ནའང་གཞུང་དངོས་ན་“དེ་ནས་ཚིགས་ལ་བཙན་བདུན་ནི་བསེའ་ལྡེ་རྒྱལ་པོའི་སྲས་རྒྱལ་པོ་སྤྲིན་བཙན་། དེའི་སྲས་ལྟོ་རེ་ལོང་བཙན་། །དེ་དང་རྨ་གཟའ་ཀླུ་རྒྱལ་གྱིས་སྲས་ཁྲི་བཙན་ནམ་། དེ་དང་ཁྲི་རྒྱལ་ན་ཆུང་གྱི་སྲས་ཁྲི་སྒྲ་སྒྲུངས་བཙན་། དེ་དང་རྨ་གཟའ་ཀླུ་སྟེངས་ཀྱིས་སྲས་ཁྲི་ཐོག་རྗེ་བཙན་།” ⑲ ཞེས་རྒྱལ་པོ་ལྔའི་མཚན་མ་གཏོགས་བྱུང་མེད་པར་མ་ཟད་དེ་དག་ནི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཁྲོད་ཀྱི་བཙན་ལྔ་ཞེས་པའི་མཚན་དང་ཀུན་ནས་མཐུན་པར་འདུག
ཏ། ལྷ་ཐོ་ཐོ་རི་སྙན་བཙན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་སྐོར། རྒྱལ་པོ་འདིའི་རིང་ལ་བོད་དུ་དམ་པའི་ཆོས་འབྱུང་ཚུལ་གཙོ་བོར་བརྗོད་ཡོད་དེ། ཐོག་མར་ནམ་མཁའ་ནས་སྐུ་མཁར་ཡུམ་བུ་བླ་སྒང་ལ་སྤང་ཀོང་ཕྱག་བརྒྱ་པ་དང་གཡུའི་མཆོད་རྟེན་བབས་པ་ལ། རྨུའི་བོན་པོ་སྐྱོང་སེ་མཚར་གྱིས་ཟེར་བ་བཞིན་ཤ་ཁྲག་གིས་མཆོད་པ་ཕུལ་བས་མུ་གེ་དང་ལོ་ཉེས་བྱུང་བ་དང་། དེ་ནས་རྒྱལ་པོས་ཟེར་བ་བཞིན་མེ་ཏོག་དང་མར་མེ་མཆོད་པ་ཕུལ་བས་རྒྱལ་པོ་ལ་སླར་ཡང་སོའུ་སྐྱེས་པ་ལ་སོགས་པའི་བཀྲ་ཤིས་པའི་རྟགས་ཤར་བའི་དོན་རྣམས་བརྗོད་པ་བརྒྱུད། སྐབས་དེའི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཐོག་མར་བོད་དུ་བྱུང་བའི་གནས་ཚུལ་ཐར་ཐོར་དང་། དེ་བཞིན་དུ་བཙན་པོ་དང་སྐུ་བོན་བར་གྱི་འགལ་བའི་སྐོར་སོགས་ཀྱང་ཤུགས་ནས་ཅུང་ཟད་བརྗོད་འདུག
གསུམ་པ། 《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》ཡི་མཛད་དུས་སྐོར།
དེ་ཡང་《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》ལྟ་བུའི་མཚན་བྱང་དུ་ 《མཁས་པ་ལྡེའུས་མཛད་པའི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་བཞུགས་སོ་》ཞེས་རྩོམ་མཁན་གྱི་མཚན་གསལ་པོ་བྲིས་ཡོད། ཡིན་ནའང་ཆོས་འབྱུང་འདིའི་རྩོམ་པ་པོ་སུ་ཡིན་སྐོར་ལ། དང་པོ་ཆོས་འབྱུང་གི་མཚན་བྱང་ན་རྩོམ་མཁན་གྱི་མཚན་མི་གསལ་བ། དེ་བཞིན་དུ་གཞུང་དངོས་སུ་ཡང་རྩོམ་མཁན་དང་འབྲེལ་བའི་ཡི་གེ་ཚིག་གཅིག་ཀྱང་བྲིས་མི་སྣང་བས་རྩོམ་མཁན་ལ་བརྟེན་ནས་མཛད་དུས་ཤེས་ཐབས་བྲལ། གསར་དུ་རྙེད་པའི་ཆོས་འབྱུང་ལག་བྲིས་མ་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》ཞེས་པ་རུ་ལྷ་ཐོ་ཐོ་རི་སྙན་བཙན་གྱི་མཚམས་སུ་མ་གཏོགས་མེད་མོད། གཞུང་དངོས་སུ་“དེ་ཡང་སྤྱི་དོན་བདུན་བསྟན་ཏེ་རྒྱལ་པོ་རྣམས་ཀྱི་གདུང་རབས་བརྩི་བ་དང་། དམ་པའི་ཆོས་རྣམས་དར་ལུགས་བསྟན་པ་དང་། སྡེ་པའི་མེ་རོ་བླ་ལུགས་དང་། རྙིང་མའི་འགྱུར་བཞུགས་འཆད་ལུགས་དང་། གསར་མའི་འགྱུར་འགོ་བཙུགས་ལུགས་དང་། བསྟན་པའི་འཕེལ་འགྲིབ་ཇི་ལྟར་བྱུང་བ་བསྟན་པ་དང་བདུན་ནོ། །”ཞེས་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་རྣམས་ཀྱི་གདུང་རབས་ཆ་ཚང་རིམ་པར་བརྗོད་པ་ནས་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་གྱི་བར་དུ་བསྟན་ཡོད་པ་གསལ། དེ་བས་ད་རེས་ཁོ་བོར་རག་པའི་ལག་བྲིས་མ་འདི་ནི་ཁ་ཚང་བ་ཞིག་མིན་པར་འདོད་པ་དང་། རྒྱུ་མཚན་དེའི་དབང་གིས་མཇུག་བྱང་མཐོང་བའི་སྐལ་བ་མ་ལྡན་པ་ཡིན་ལ་རྗེས་མར་ཆོས་འབྱུང་འདིའི་མ་ཡིག་ཁ་ཚང་གསར་རྙེད་བྱུང་ན་ད་གཟོད་མཇུག་བྱང་ལས་རྩོམ་མཁན་དང་འབྲེལ་བའི་རྒྱུ་ཆ་རེ་རག་སྲིད། དེ་མིན་ཆོས་འབྱུང་འདིའི་ནང་དོན་རྣམས་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་གལ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་ནའང་སྔོན་གྱི་ཆོས་འབྱུང་དེབ་ཐེར་རྩོམ་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་ཆོས་འབྱུང་འདིའི་མཛད་མཁན་དང་མཛད་དུས། ལུང་འདྲེན་བྱས་པ་སོགས་ཅི་ཡང་མ་མཐོང་བས་དེར་ཡང་ཆོས་འབྱུང་འདིའི་མཛད་དུས་ཀྱི་བརྡ་རྟགས་ཅི་ཡང་མ་རྙེད་དོ། །
ཡིན་ནའང་། ལྡེའུ་ཇོ་སྲས་ཀྱིས་མཛད་པའི་《ཆོས་འབྱུང་ཆེན་མོ་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན་》ཞེས་པ་རུ་“དམ་པ་ཆོས་ཀྱི་འབྲེལ་རྣམ་པར་བཞག་པ་ཆེན་པོའི་འགྲེལ་པ།གསལ་བྱེད་མིག་གི་ཐུར་མ་ལས། རྒྱ་གར་དུ་ཆོས་བྱོན་ལུགས་ཡན་ཆད་བསྟན་ཟིན་དོ།” ཞེས་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》ཡི་རྩ་བའམ་ཕྱི་མོ་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་》ཞེས་པ་གླེང་བརྗོད་གནང་འདུག་ཅིང་། 《ཆོས་འབྱུང་ཆེན་མོ་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན་》ནི་དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་སམ་དུས་རབས་བཅུ་གསུམ་པའི་སྐབས་སུ་བྱུང་བར་བཤད་ལ། དེའི་དབང་གིས་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་》 ནི་དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་སམ་ཡང་ན་དེ་ལས་སྔ་ཙམ་ཞིག་ལ་མཛད་པ་དང་། 《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》ནི་དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་སམ་ཡང་ན་དེ་ལས་འཕྱི་ཙམ་ཞིག་ལ་བརྩམས་པ་ཡིན་པ་གཏན་འཁེལ་ཐུབ། དེ་བཞིན་དུ་ཆོས་འབྱུང་འདིར་བོད་དུ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་བྱུང་བའི་ཐད་ཀྱི་ཞིབ་བརྗོད་བྱེད་སྟངས་ཀྱང་དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་ནས་དུས་རབས་བཅུ་གསུམ་སྐབས་ཀྱི་《མཁས་པ་ལྡེའུས་མཛད་པའི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》དང་ལྡེའུ་ཇོ་སྲས་ཀྱིས་མཛད་པའི་《ཆོས་འབྱུང་ཆེན་མོ་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན་》བཞིན་དུ་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་བྱུང་ཚུལ་སྤྱི་དོན་རྣམ་པ་ལྔ་དང་དེ་ནས་བོད་དུ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་བྱུང་ཚུལ་སྤྱི་དོན་རྣམ་པ་བདུན་གྱི་སྒོ་ནས་སྟོན་པ། དེ་བཞིན་དུ་ཅན་ལྔའི་སྐོར་བརྗོད་པ། གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོའི་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་རྣམས་ཡོ་ག་ལྷ་གྱེས་ཅན་ལས་དྲངས་ཚུལ།གྲི་གུམ་བཙན་པོ་དང་ལོ་ངམ་བར་གྱི་འཐབ་འཛིང་གི་བརྒྱུད་རིམ་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་སྟངས་ལ་སོགས་པ་ཡང་གོང་གི་ཆོས་འབྱུང་དེ་གཉིས་དང་མཐུན་པར་འདུག་གོ །
བཞི་པ། 《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》 ལས་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་ལོ་རྒྱུས་སྤྱི་དོན་དུ་བསྟན་པའི་སྐོར།
《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》རུ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་རིང་ལ་ཆོས་ལུགས་བྱུང་ཚུལ་སྐོར་ཆོས་འབྱུང་གཞན་དག་དང་ཅུང་མི་འདྲ་བའི་སྒོ་ནས་བསྟན་ཡོད།ཆོས་འབྱུང་འདིར་“སྤྱིར་ན་རྒྱལ་པོ་ལ་གཉིས་སུ་སྡུད་།” ⑳ཅེས་པའི་དོན་ནི་《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》རུ་འགྲེལ་སྟངས་གཉིས་བྱུང་ཡོད་དེ། གཅིག་ནི་རིག་བཅས་དང་རིག་མེད་ཅེས་གཉིས་སུ་ཕྱེ་བ། གཅིག་ནི་མིའི་རྒྱལ་པོ་དང་མི་མ་ཡིན་གྱི་རྒྱལ་པོ་ཞེས་གཉིས་སུ་ཕྱེ་ནས་བརྗོད་ཡོད་ཅིང་། དེ་བཞིན་དུ་མིའི་རྒྱལ་པོ་ལ་ཡང་རིགས་གསུམ་སྟེ། བསྐོས་པའི་རྒྱལ་པོ་དང་གདུང་རྒྱུད་རྒྱལ་པོ། གློ་བུར་རྒྱལ་པོ་བཅས་སུ་ཕྱེ་ནས་བརྗོད་པ་སོགས་ནི་དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་པ་དང་དུས་རབས་བཅུ་གསུམ་པའི་སྐབས་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་ཁག་ཅིག་གི་འབྲི་སྟངས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ཡིན། དེ་ཡང་གསར་དུ་རྙེད་པའི་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》རུ་“གདུང་རྒྱུད་རྒྱལ་པོ་སྤྱི་དོན་བདུན་དུ་བཤད་། །བཀོས་པའི་རྒྱལ་པོ་བཀོས་ལུགས་རྨ་པ་༤་། དེ་བསོགས་གནད་ནི་སུམ་བཅུ་སུམ་བཅུས་སྟོན་། བློ་བུར་རྒྱལ་པོ་གླེང་ཚིག་ཕྱེད་དང་བདུན།” (21) ཞེས་བསྐོས་པའི་རྒྱལ་པོའི་སྐོར་ལ་གོང་གི་ཚིག་དེ་ལས་གླེང་བརྗོད་མང་པོ་མཛད་མི་འདུག ཡིན་ནའང་གདུང་རྒྱུད་རྒྱལ་པོ་དང་གློ་བུར་རྒྱལ་པོའི་སྐོར་འདིར་རགས་ཙམ་བརྗོད་ཡོད་པས། གཤམ་དུ་ཆོས་འབྱུང་འདི་གཙོ་བོར་འཛིན་པ་དང་ཆོས་འབྱུང་གཞན་དག་གི་ཡི་གེ་དག་ནི་རྒྱབ་སྣོན་གྱིས་ཚུལ་དུ་གདུང་རྒྱུད་རྒྱལ་པོ་དང་གློ་བུར་རྒྱལ་པོའི་སྐོར་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ།
1.གདུང་རྒྱུད་རྒྱལ་པོའི་སྤྱི་དོན་རྣམ་པ་བདུན་གྱི་སྐོར་གླེང་བ། ཆོས་འབྱུང་འདིའི་ནང་དུ་“གདུང་རྒྱུད་རྒྱལ་པོ་སྤྱི་དོན་བདུན་དུ་བཤད།” (22) ཅེས་གདུང་རྒྱུད་རྒྱལ་པོའི་རིང་ལ་ཆོས་ཀྱི་བྱུང་ལུགས་སྤྱི་དོན་རྣམ་པ་བདུན་གྱི་སྒོ་ནས་བསྟན་ཡོད་ཅིང་། སྐབས་འདིའི་སྤྱི་དོན་རྣམ་པ་བདུན་ཞེས་པ་《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》རུ་“ཡར་འདེད་ཀྱི་ལྷ་བདུན་ལ་གླེང་བ་དང་། མང་པོ་བཀུར་བའི་བྱོན་ཚུལ། འཁོར་ལོས་སྒྱུར་བའི་མངའ་ཐང་། བུ་རམ་ཤིང་པའི་གདུང་རྒྱུད། རྒྱལ་སྲིད་ལ་དགའ་བ་བཙས་པ། ཤཱཀྱའི་རིགས་ཀྱི་ཡ་མཚན།སྒྲ་གཅན་འཛིན་གྱི་གདུང་ཆད་ལུགས་གླེང་བ་དང་བདུན་ནོ།” (23) ཞེས་རྒྱ་གར་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་གདུང་རྒྱུད་ཀྱི་སྐོར་བརྗོད་ཡོད་མོད། 《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》རུ་དེ་དང་མི་འདྲ་བར་“དེ་ཡང་སྤྱི་དོན་བདུན་བསྟན་ཏེ་རྒྱལ་པོ་རྣམས་ཀྱི་གདུང་རབས་བརྩི་བ་དང་།དམ་པའི་ཆོས་རྣམས་དར་ལུགས་བསྟན་པ་དང་། སྡེ་པའི་མེ་རོ་བླ་ལུགས་དང་། སྙིང་མའི་འགྱུར་བཞུགས་ཆད་ལུགས་དང་། གསར་མའི་འགྱུར་འགོ་བཙུགས་ལུགས་དང་། བསྟན་པའི་འཕེལ་འགྲིབ་ཇི་ལྟར་བྱུང་པ་བསྟན་པ་དང་བདུན་ནོ།” (24)ཞེས་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་གདུང་རྒྱུད་ལ་སྦྱར་ཏེ་བོད་བཙན་པོའི་སྐབས་ནས་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་གྱི་མཚམས་སུ་ཆོས་ཀྱི་བྱུང་བ་བརྗོད་པའི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་སྤྱི་དོན་གྱི་རྣམ་པའི་སྒོ་ནས་བསྟན་འདུག་ཅིང་། ལུང་ཚིག་འདིའི་ནང་གི་སྙིང་མའི་འགྱུར་བཞུགས་ཆད་ལུགས་ཞེས་པ་ནི་རྙིང་མའི་འགྱུར་བཞུགས་འཆད་ལུགས་ཞེས་པའི་དོན་ཡིན་པ་དང་། སྤྱི་དོན་རྣམ་པ་བདུན་ཟེར་ཡང་ཆོས་འབྱུང་དངོས་སུ་སྤྱི་དོན་རྣམ་པ་དྲུག་མ་གཏོགས་དྲངས་མི་འདུག་པར་མ་ཟད། དེ་དག་རེ་རེ་བཞིན་དུ་ཞིབ་རྒྱས་སུ་ཡང་གླེངས་མི་འདུག དེ་ཡང་བཙན་པོའི་གདུང་རྒྱུད་དག་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་དུ་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་བྱུང་བ་བརྗོད་དགོས་དོན་ནི། ཆོས་འབྱུང་འདིར་“མཐའ་ཁོབ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁམས་སུ་ཆོས་བྱོན་ལུགས་སྟོན་པ་ནི་མངའ་བདག་བཙན་པོའི་དྲིན་གྱིས་བྱོན་པའི་ཕྱིར། གདུང་རབས་དག་ལ་བརྟེན་ཏེ་བརྗོད་པར་བྱ།” ཞེས་སྤུར་རྒྱལ་བོད་ཀྱི་བཙན་པོ་དག་ནི་བོད་དུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་དར་སྤེལ་གཏོང་མཁན་གྱི་མི་སྣ་གཙོ་བོ་དག་ཡིན་པས། ཕྱིས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་གྲུབ་མཐའ་འཛིན་པའི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་རང་རང་སོ་སོའི་གྲུབ་མཐའི་བྱུང་བ་བརྗོད་དུས་ཐོག་མར་དམ་པའི་ཆོས་བོད་དུ་ཇི་ལྟར་དབུ་བརྙེས་པའི་ཚུལ། དེ་ནས་ཇི་ལྟར་དར་བ་ལ་སོགས་པའི་ཚུལ་རྣམས་བརྗོད་དུས་སྤུར་རྒྱལ་བཙན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་བོད་དུ་དམ་པའི་ཆོས་འབྱུང་བར་བྱས་རྗེས་རླབས་ཆེན་བཞག་ཡོད་པ་དང་། དེ་དང་ལྷན་དུ་དཀའ་ལས་སྣ་ཚོགས་བརྒྱུད་པ་ལ་ཐུགས་བསམ་བཞེས་ནས་བཙན་པོའི་གདུང་རབས་དག་ལ་བརྟེན་ནས་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་བྱུང་བའི་རིམ་པ་བརྗོད་པ་འདི་ནི་སྔོན་བྱོན་མེས་པོའི་དྲིན་ཚོར་བའི་རྟགས་སུ་འགྲོ་བས་ན་འདི་ལ་དོན་སྙིང་གལ་ཆེན་ལྡན་ཞིང་ཕྱིས་ཀྱི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་དཔེར་བལྟ་བྱེད་དགོས་པའི་གནས་ཡིན་པར་འདོད།
《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་བ་》རུ་བསྟན་པའི་སྤྱི་དོན་རྣམ་པ་འདི་དག་སྟེ། རྒྱལ་པོ་རྣམས་ཀྱི་གདུང་རབས་བརྩི་བ་དང་། དམ་པའི་ཆོས་རྣམས་དར་ལུགས་བསྟན་པ། སྡེ་པའི་མེ་རོ་བླ་ལུགས། རྙིང་མའི་འགྱུར་བཞུགས་འཆད་ལུགས། གསར་མའི་འགྱུར་འགོ་བཙུགས་ལུགས། བསྟན་པའི་འཕེལ་འགྲིབ་ཇི་ལྟར་བྱུང་བ་བསྟན་པ་རྣམས་ནི་ཆོས་འབྱུང་གཞན་དག་དང་ཅུང་མི་འདྲ་བར་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྒོ་ནས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་བརྗོད་བྱེད་སྟངས་ཤིག་ཡིན་པར་མ་ཟད། སྔོན་གྱི་མཁས་པ་རྣམས་ནི་ཆོས་ལུགས་པ་ཡིན་ལ་ཁོང་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱལ་པོའི་གདུང་རབས་ལ་བརྟེན་ནས་ཆོས་ཀྱི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ་ཡིན་པས། བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་གདུང་རབས་གསལ་ལ་མ་ནོར་བ་ཞིག་བརྩི་བ་ལ་གཟབ་ནན་བྱེད་དགོས་པ་ནི་སྨོས་མེད་ཡིན་སྟབས་ད་ལྟའི་བར་དུ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་གདུང་རབས་མ་ནོར་བར་ཤེས་ཐུབ་པ་བྱུང་བ་ཡིན། དེ་མིན་ད་དུང་རྙིང་མའི་འགྱུར་བཞུགས་འཆད་ལུགས་འདི་ལས་ཀྱང་སྔོན་གྱི་དཀར་ཆག་ཆེན་མོ་གསུམ་ (25)གྱི་ཕྱིས་སུ་ད་དུང་གཞུང་འགྱུར་རོ་འཚལ་ལ་ཕྱོགས་བསྡུས་དང་དེ་དག་ལ་གླེང་བརྗོད་མང་དུ་གནང་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ།
2.གློ་བུར་རྒྱལ་པོའི་གླེང་ཚིག་ཕྱེད་དང་བདུན་གྱི་སྐོར་གླེང་བ། རྒྱལ་པོ་ལ་བསྐོས་པའི་རྒྱལ་པོ་དང་གདུང་རྒྱུད་རྒྱལ་པོ། ད་དུང་གློ་བུར་བའི་རྒྱལ་པོ་གསུམ་ཡོད་པ་ལས། བོད་གློ་བུར་བའི་རྒྱལ་པོའི་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་ལ་ཆོས་འབྱུང་འདིར་“ད་ནི་གློ་བུར་རྒྱལ་པོ་བཤད་པ་ལ། གླེང་པའི་དོན་ཕྱེད་དང་བདུན་ཀྱིས་སྟོན།” (26) ཞེས་དེ་ཡང་སྤྱི་དོན་རྣམ་པ་ཕྱེད་དང་བདུན་གྱི་སྒོ་ནས་བསྟན་ཡོད་པ་གསལ་ལ། དེ་བཞིན་དུ་《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》རུ་ཡང་“བོད་གློ་བུར་རྒྱལ་པོ་ལ་གླེང་བའི་ཚིག་ཕྱེད་དང་བདུན་གྱིས་སྟོན་ཏེ།” ཞེས་འཁོད་ཡོད། ཆོས་འབྱུང་འདི་གཉིས་ཀྱི་ནང་དོན་ལས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྐབས་སུ་གཙོ་བོ་དབང་མཛད་བཅུ་གཉིས་ནས་བོད་བཙན་པོའི་སྐབས་དང་དེ་ནས་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་བར་གྱི་དོན་རྣམས་ནི་གླེང་བའི་དོན་ཕྱེད་དང་བདུན་གྱིས་སྟོན་ཞེས་སྐོར་བདུན་དུ་བྱས་ནས་རིམ་པ་བཞིན་དུ་བརྗོད་ཡོད། འདིར་བརྗོད་པའི་གླེང་བའི་དོན་ཕྱེད་དང་བདུན་ཞེས་པ་ན་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》རུ། “དེ་ལྟར་ཅན་ལྔ་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་པོ་དང་དྲུག་སྟེ་། གསང་བ་ཡང་ཆུང་བྔ་སོའི་རབས་ཡིན་པས་དེ་ལ་ཕྱེད་དུ་འཇོག་པ་ལགས་སོ་སྐད།” (27)ཞེས་པ་དང་། དེ་བཞིན་དུ་དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་པའི་སྐབས་སུ་ལྡེའུ་ཇོ་སྲས་ཀྱིས་མཛད་པའི་ 《ཆོས་འབྱུང་ཆེན་མོ་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན་》ཞེས་པ་རུ་ཡང་“དེ་ཡང་གློ་བུར་གྱི་རྒྱལ་པོ་ལ་གླེང་པའི་ཚིག་ཕྱེད་དང་བདུན་གྱིས་སྟོན་ཏེ་ཅན་ལྔ་ལོག་དང་དྲུག གསང་བ་ཡང་ཆུང་དང་ཕྱེད་དང་བདུན་ནོ།” ཞེས་ཅན་ལྔ་དང་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་པོ་དང་གསང་བ་ཡང་ཆུང་ཕྱེད་དུ་བརྩིས་པས་བསྡོམས་ན་ཕྱེད་དང་བདུན་ཡིན་པ་དང་། འདི་རྣམས་ནི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལས་མི་གསལ་བ་རྣམས་ཁ་གསལ་དུ་གཏོང་བྱེད་ཀྱི་དཔྱད་གཞི་གལ་ཆེན་བདུན་ཡིན་པ་ཤེས་ཐུབ། ཡིན་ནའང་《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》གཙོ་བྱས་པའི་ཆོས་འབྱུང་ཁ་ཤས་ཀྱི་ནང་ན་ཁ་ཐོར་དུ་གནས་པ་ཙམ་ལས་དེ་དག་རང་རྐྱ་ཐུབ་པར་དེབ་གཟུགས་སུ་གྲུབ་པ་གཅིག་ཀྱང་མཐོང་དུ་མེད། དེ་དག་གི་མཚན་བྱང་རེ་རེ་ནི་ཆོས་འབྱུང་འདིར་“ཅན་ལྔ་ནི་ཡོ་ག་ལྷ་གྱེས་ཅན་།སྟབ་མ་དགུང་རྩེགས་ཅན་། ཟིས་པོ་འགོ་སྔོན་ཅན་དང་།གསང་པ་ཕྱག་རྒྱ་ཅན་དང་། ཟགས་མ་བཞུགས་རབས་ཅན་དང་། དེ་ལྟར་ཅན་ལྔ་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་པོ་དང་དྲུག་སྟེ་།གསང་བ་ཡང་ཆུང་བྔ་སོའི་རབས་ཡིན་པས་དེ་ལ་ཕྱེད་དུ་འཇོག་པ་ལགས་སོ་སྐད།” (28) ཞེས་པ་དང་། 《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》རུ་ཡང་“ཡོ་ག་ལྷ་གྱེས་ཅན། ཟངས་མ་གཞུག་རལ་ཅན། ལྟབ་མ་དགུ་བརྩེགས་ཅན། ཟིང་པོ་མགོ་སྔོན་ཅན། གསང་བ་ཕྱག་རྒྱ་ཅན། དགེ་བཤེས་ཁུ་དང་རྒྱ་ལྷ་པོས་བརྩམས་པ་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་པོའམ་ལོག་གནོན་ཆེན་པོ། གསང་བ་ཡང་ཆུང་ནི་གཤིན་བང་སོ་བཏབ་པའི་རབས་ཡིན་པས་ཕྱེད་དུ་འཇོགས་པ་ལགས་སོ། །” (29)ཞེས་ཡི་གེའི་དག་ཆ་སྐབས་ལ་ལར་ཅུང་མི་འདྲ་བ་དང་སྔ་ཕྱིའི་གོ་རིམ་ཙམ་མ་གཏོགས་ཐམས་ཅད་གཅིག་མཐུན་དུ་སྣང་།
བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་ལོ་རྒྱུས་གསལ་བར་བྱེད་པའི་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་གལ་ཆེན་འདི་དག་གི་རྩོམ་པ་པོའི་སྐོར་ལ་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྣམས་སུ་གླེང་བརྗོད་མི་འདྲ་བ་མཛད་འདུག་སྟེ། 《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》རུ། “ཡབ་འབངས་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་ཟངས་མ་གཞུག་རལ་ཅན་ནི་” (30)ཞེས་པ་དང་།“དགེ་བཤེས་ཁུ་དང་རྒྱ་ལྷ་པོས་བརྩམས་པ་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་པོའམ་ལོག་གནོན་ཆེན་པོ།” (31) ཞེས་ཅན་ལྔ་ལས་ཟངས་མ་གཞུག་རལ་ཅན་ཁོ་ནའི་མཛད་པ་པོ་ལས་བསྟན་མེད་པ་དང་།《ལོ་རྒྱུས་ཆེན་པོ་》ལ་མཚན་གཞན་དུ་《ལོག་གནོན་ཆེན་པོ་》ཟེར་བ་དང་དེ་རྩོམ་མཁན་ནི་དགེ་བཤེས་ཁུ་དང་རྒྱ་ལྷ་པོ་གཉིས་ཡིན་པར་བསྟན་ཡོད། ཡིན་ནའང་《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》ཡི་སྨད་དུ། “ལོ་རྒྱུས་ཆེན་མོ་ནི་དགེ་བཤེས་ཁུ་སྟོན་གྱིས་མཛད་པའོ་”ཞེས་འཁོད་ཡོད་པས། མདོར་ན་མཁས་པ་ལྡེའུས་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་པོའི་མཛད་པ་པོའི་སྐོར་ལ་བསམ་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་བཏོན་གནང་འདུག་པ་གསལ་པོར་སྣང་ངོ་། །ད་དུང་དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་པའི་སྐབས་ཀྱི་ཉང་ཉི་མ་འོད་ཟེར་(1124-1192ལོ)གྱིས་མཛད་པའི ་《ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོ་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད་》 ཅེས་པ་རུ། “བོན་པོའི་ཡི་གེ་ལྷ་དགེ་ཅན། གནམ་ནས་བབས་ཞེས་བསྒྲགས་པའི་ལུགས། རྗེ་ཉིད་གསུང་བ་ཕྱག་རྒྱ་ཅན། རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཕྲན་རྒྱུད་པར་འདོད།དེ་ནས་གླེང་བའི་ཞིབ་གཙང་གསུམ། རྐང་(རྐྱང)བ་གཅིག་རྒྱུད་བརྩི་བ་ཡིན། དེ་མིང་ཟ་གཞུག་རྒན་རབས་ཅན། ཁུག་པ་ཡུམ་སྒམ་སྨྲོས་པ་ལ། འདབ་མ་དགུ་རྩེག་ཅན་ཞེས་བྱ། ཡུན་པོ་རྒྱས་བཤད་ཡིན་པ་ལ། སྒྲགས་པ་བོན་ལུགས། རྐྱང་པ། ཁུག་པ། སྤགས་པ་(སྦག་པ)གསུམ། རྒྱལ་བློན་གབ་པ།ཡུན་པོ་གསེར་སྐས་དགུ་པ། ཟིང་པོ་སྣ་ཚོགས་ཅན་དུ་གྲགས།”ཞེས་གསང་བ་ཡང་ཆུང་འདིར་དྲངས་མེད་པ་ལ་ཡོ་ག་ལྷ་གྱེས་ཅན་ནི་བོན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡིག་ཆ་ཞིག་ཡིན་པ་གསལ་པོར་བསྟན་ཡོད་པ་དང་། གསང་བ་ཕྱག་རྒྱ་ཅན་གྱི་མཛད་པ་པོ་ནི་རྗེ་ཉིད་ཡིན་ཚུལ་བསྟན་ཡོད། སྐབས་འདིའི་རྗེ་ཉིད་ཅེས་པ་ནི་ཇོ་བོ་རྗེ་དཔལ་ལྡན་ཨ་ཏི་ཤ་ལ་གོ་དགོས་པར་བསམ་སྟེ། གོང་དུ་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་པོ་ཡི་མཛད་པ་པོ་ནི་ཁུ་སྟོན་ཡིན་པ་དང་དེ་དང་འབྲེལ་བའི་རྗེ་ཉིད་ཅེས་པའི་ཐ་སྙད་འདིའི་གདགས་གཞི་ནི་ཇོ་བོ་རྗེ་ཡིན་པར་བསམ་མོད་དཔྱད་པར་བྱ་བའི་གཞི་ཡིན།
《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》རུ།“ཕ་བ་བོན་པོས་བརྩམས་པ་ཡོ་ག་ལྷ་གྱེས་ཅན། ཀྱིས་བཙམས་པ་ཟྔ་མ་བཞུགས་རབས་ཅན། ཀྱི་ནམ་གྱིས་བརྩམས་པ་བཟིངས་པ་འགོ་སྔོན་ཅན། ཞང་བློན་གྱིས་བརྩམས་པ་སྟབ་མ་དགུ་རྩེགས་ཅན། རྗེ་ཉིད་ཀྱིས་མཛད་པ་གསང་པ་ཕྱག་རྒྱ་ཅན་དང་ལྔ། དེ་དགེའ་བཤེས་ཁུ་སྟོན་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱིས་བརྩམས་པ་ལོལ་ནོན་ཆེན་པོ་འམ། ལོ་རྒྱུས་ཆེན་པོ་ཟེར། གསང་པ་ཡང་ཆུ་ཕྱེད་དུ་བཞག་”ཅེས་ཅན་ལྔ་དང་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་པོའི་མཛད་པ་པོ་ཅུང་གསལ་པོར་བསྟན་ཡོད་ཅིང་། ཆོས་འབྱུང་འདི་དང་ཆ་ཡོངས་སུ་མཐུན་པ་ནི་《ཆོས་འབྱུང་ཆེན་མོ་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན་》ཡིན་ལ།དེར་“སྤ་ས་བོན་པོས་བརྩམས་པ་ཡོ་ག་ལྷ་དགྱེས་ཅན། ཡབ་ཚན་འབངས་ཀྱིས་བརྩམས་པ་ཐང་མ་འཇུག་དྲལ་ཅན།སྐྱེས་ནམ་གྱིས་བརྩམས་པ་ཟིངས་པོ་རྣ་ཚོགས་ཅན། ཞང་བློན་གྱིས་བརྩམས་པ་ལྟབ་མ་དགུ་བརྩེགས་ཅན། རྗེ་ཉིད་ཀྱིས་བརྩམས་པ་གསང་བ་ཕྱག་རྒྱ་ཅན་དང་ལྔ། ཁུ་སྟོན་བརྩོན་གྲུས་ཀྱིས་བརྩམས་པ་ལོག་ནོན་ཆེན་པོ་དང་དྲུག གྲོངས་ནས་བང་སོ་བཏབ་པ་ནི་གསང་པ་ཡང་ཆུང་དང་ཕྱེད་དུ་བཞག་གོ།” ཞེས་ཡོད་ཅིང་། ཆོས་འབྱུང་ཀྱི་བསྡུར་བ་ལས། གོང་གི་ཟངས་མ་གཞུག་རལ་ཅན་གྱི་མཛད་མཁན་ཀྱིས་ཞེས་པ་ནི་དོན་ལ་ཡབ་འབངས་ཀྱིས་ཞེས་པ་ཡིན་པ་གསལ་པོར་ཤེས་ཐུབ་པ་དང་། ཟིང་པོ་མགོ་སྔོན་ཅན་གྱི་མཛད་མཁན་ཀྱི་ནམ་ཞེས་པ་ལ་སྐྱེས་ནམ་ཞེས་པའི་འབྲི་སྟངས་ཡོད་པ་ཡང་ཤེས་ཐུབ། གོང་དུ་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པ་དང་བརྒྱུད་《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》དང་། 《ཉང་རལ་ཆོས་འབྱུང》 《 ཆོས་འབྱུང་ཆེན་པོ་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན་》བཅས་ཀྱི་ཁུངས་ནི་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》ཞེས་པ་འདི་ཡིན་པར་ངེས་ཤེས་གསལ་པོར་འདྲོང་ཐུབ་ཅིང་། སྔ་མ་གཉིས་ཀྱིས་མ་ཡིག་ལ་སྣོན་འཕྲི་ཅུང་ཙམ་བྱས་ཡོད་པ་དང་ཕྱི་མས་ཇི་བཞིན་དུ་དྲངས་ཡོད། དེ་བཞིན་དུ་དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་པ་ནས་བཅུ་གསུམ་པའི་སྐབས་སུ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་བརྗོད་པ་ལ་ཅན་ལྔ་དང་ལོ་རྒྱུས་ཆེན་པོ། གསང་བ་ཡང་ཆུང་བཅས་གཞིར་བཟུང་ནས་སྟོད་ལྷ་རབས་དང་བར་མངའ་དར། སྨད་སིལ་ཆད། བསྟན་པ་ཕྱི་དར་བཅས་ཀྱི་དོན་རྣམས་ཞིབ་མོར་བརྗོད་པའི་གཅིག་མཐུན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཤིག་ཡོད་པ་ཡང་ཤེས་ཐུབ།
མཇུག་བསྡོམས།
གོང་དུ་ཁོ་བོས་ཡིག་ཚང་རིག་པའི་ལམ་ནས་གསར་དུ་རྙེད་པའི་བོད་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་ཕྱག་བྲིས་མ་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་དམིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགསྷོ་》ཞེས་པའི་ཆོས་འབྱུང་འདི་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་བརྒྱུད་གཤམ་གྱི་དོན་འགའ་བརྗོད་པ་སྟེ།
གཅིག དཔེ་རྙིང་ཕྱག་བྲིས་མ་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་དམིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགསྷོ་》ཞེས་པའི་མཇུག་གི་རིམ་པ་མེད་ཅིང་། དེ་མིན་ཆོས་འབྱུང་འདིའི་པར་གཞི་ད་སྔའི་བར་དུ་འདི་གཅིག་པོ་ལས་ཀུན་གྱི་གཟིགས་ལམ་དུ་མ་མངོན་པས་རྩོམ་པ་པོ་སུ་ཡིན་ཤེས་ཐབས་བྲལ།ཡིན་ནའང་ལྡེའུ་ཇོ་སྲས་ཀྱིས་དུས་རབས་བཅུ་པའི་སྐབས་སུ་མཛད་པའི་《ཆོས་འབྱུང་ཆེན་མོ་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན་》དུ་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་མིག་ཐུར་》ཞེས་བྱུང་བ་དང་། དེ་མིན་དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པ་དང་བཅུ་གཉིས་པའི་སྐབས་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་གཞན་དག་གི་ཞིབ་བརྗོད་བྱེད་སྟངས་དང་བསྡུར་བ། ད་དུང་ད་རེས་གསར་དུ་རྙེད་པའི་ཆོས་འབྱུང་འདིའི་མ་ཡིག་གི་འབྲི་སྟངས། སྤྱིར་ཆོས་འབྱུང་འདིའི་ནང་དོན་ལས་བརྗོད་བྱའི་ཁྱབ་ཚུལ་བཅས་ལ་གཞིགས་ན་ཆོས་འབྱུང་འདི་ནི་དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པ་ནས་བཅུ་གཉིས་པའི་སྐབས་སུ་བྲིས་པ་ཡིན་པར་སྙམ་མོ། །
གཉིས། སྤྱིར་ཆོས་འབྱུང་འདིའི་བརྗོད་བྱའི་ནང་དོན་ནི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱུང་ཚུལ་སྤྱི་དོན་དུ་བསྟན་པ་ནས་རིམ་བཞིན་བོད་ཀྱི་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་གྱི་མཚམས་སུ་ཡིན་པ་ཆོས་འབྱུང་རང་དུ་གསལ་པོར་གསུངས་འདུག ཡིན་ནའང་གསར་དུ་རྙེད་པའི་དཔེ་རྙིང་ཕྱག་བྲིས་མ་འདི་ཐོག་མར་སྤྱིར་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱུང་ཚུལ་སྤྱི་དོན་དུ་བསྟན་པ་དང་། དེ་ནས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལས་དབང་མཛད་བཅུ་གཉིས་དང་བཙན་པོ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་ནས་ལྷ་ཐོ་ཐོ་རི་སྙན་བཙན་བར་གྱི་དོན་རྣམས་མ་གཏོགས་མེད་ལ། དེ་དག་ལས་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་དང་གྲི་གུམ་བཙན་པོའི་སྐོར་ཅུང་ཞིབ་མོའི་སྒོ་ནས་བསྟན་ཡོད་པར་མ་ཟད། གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོའི་མེས་པོའི་གདུང་རབས་གསལ་ཞིང་མ་ནོར་བར་བསྟན་པ་སོགས་རིན་ཐང་ཆེ་སྙམ།
གསུམ། བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་ལོ་རྒྱུས་སྤྱི་དོན་དུ་བསྟན་པ་རུ་གདུང་རྒྱུད་རྒྱལ་པོའི་ལོ་རྒྱས་སྤྱི་དོན་བདུན་ནི་རྒྱལ་པོ་རྣམས་ཀྱི་གདུང་རབས་བརྩི་བ་དང་། དམ་པའི་ཆོས་རྣམས་དར་ལུགས་བསྟན་པ། སྡེ་པའི་མེ་རོ་བླ་ལུགས། རྙིང་མའི་འགྱུར་བཞུགས་འཆད་ལུགས། གསར་མའི་འགྱུར་འགོ་བཙུགས་ལུགས། བསྟན་པའི་འཕེལ་འགྲིབ་ཇི་ལྟར་བྱུང་བ་བཅས་བསྟན་པ་དང་། གློ་བུར་རྒྱལ་པོའི་གླེང་ཚིག་ཕྱེད་དང་བདུན་ནི་ཅན་ལྔ་སྟེ་ཡོ་ག་ལྷ་གྱེས་ཅན། སྟབ་མ་དགུང་རྩེགས་ཅན། ཟིས་པོ་འགོ་སྔོན་ཅན། གསང་པ་ཕྱག་རྒྱ་ཅན།ཟགས་མ་བཞུགས་རབས་ཅན། ལོ་རྒྱུས་ཆེན་པོ། གསང་བ་ཡང་ཆུང་ཕྱེད་དུ་འཇོག་པ་བཅས་ཡིན། ལོ་རྒྱུས་བརྗོད་སྟངས་འདི་གཉིས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་སྔོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་གསལ་པོར་བསྟན་ཡོད་ཅིང་། ལྷག་པར་དུ་དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པ་ནས་དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་པའི་སྐབས་ཀྱི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་བརྗོད་ཐབས་དང་རིགས་དབྱེ་ལ་སོགས་པའི་རིག་པ་ཡང་གསལ་པོར་རྟོགས་ཐུབ།
བཞི། ཡོ་ག་ལྷ་གྱེས་ཅན་ནི་བསྒྲགས་པ་བོན་ལུགས་ཀྱི་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོའི་ལོ་རྒྱུས་བརྗོད་པའི་ཡི་གེ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ལ། གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་ལྷ་ལས་བྱུང་བའི་བཤད་རྒྱུན་འདི་བཙན་པོའི་རྡོ་རིང་སོགས་སུ་ཡང་མཐོང་དུ་ཡོད་པས་བཤད་སྲོལ་ཤིན་ཏུ་རྙིང་པ་ཞིག་ཡིན་པར་གསལ།ཡིན་ནའང་གདུང་ཁུངས་གསལ་པོར་བརྗོད་པ་དང་གདུང་རབས་རེ་རེ་བཞིན་རྩི་བ། གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་ལྷ་ཡུལ་ནས་མི་ཡུལ་དུ་ཇི་ལྟར་བྱོན་པའི་བརྒྱུད་རིམ་གསལ་ཞིང་ཞིབ་ཆ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡོ་ག་ལྷ་གྱེས་ཅན་ཞེས་པ་ལས་གཞན་ན་མེད།སྔོན་ཆད་ཀུན་གྱིས་《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་》ལས་བྱུང་བའི་ཡོ་ག་ལྷ་གྱེས་ཅན་ཁོ་ན་ལས་མཐོང་མྱོང་མེད་པས་དེ་ལ་ཞིབ་འཇུག་མང་དུ་བྱས་ཡོད། ཡིན་ནའང་གསར་དུ་རྙེད་པའི་ཆོས་འབྱུང་འདིར་ཡང་ཡོ་ག་ལྷ་གྱེས་ཅན་གྱི་མ་ཡིག་གསར་པ་ཞིག་བྱུང་བ་དང་། དེ་དང་《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་》གཉིས་སུ་བྱུང་བའི་པར་གཞི་གཉིས་བར་རྒྱས་བསྡུས་དང་ཁ་གསལ་མིན་སོགས་ལ་མི་འདྲ་བའི་ཆ་མང་དུ་འདུག་པས་ཡང་བསྐྱར་ཞིབ་འཇུག་བྱ་དགོས།
《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་དམིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགསྷོ་》ཞེས་པ་ལ་ད་དུང་མུ་མཐུད་དུ་མཐོང་སྣེ་མི་འདྲ་བའི་སྒོ་ནས་ཞིབ་འཇུག་གཏིང་ཟབ་ཏུ་བྱས་ནས་དེ་འབྲེལ་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་འཕེལ་རིམ་ཁ་གསལ་དུ་གཏོང་དགོས་ལ་ལྷག་པར་དུ་དཔྱད་རྩོམ་འདིར་དཔྱད་འཕྲོ་རུ་ལྷག་ཡོད་པ་ནི། གཅིག གསར་དུ་རྙེད་པའི་བོད་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་ཕྱག་བྲིས་མ་《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་དམིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགསྷོ་》ཞེས་པ་དང་《ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་》གཉིས་ཞིབ་བསྡུར་བྱེད་པ། གཉིས། ཡོ་ག་ལྷ་གྱེས་ཅན་གྱི་པར་གཞི་མི་འདྲ་བ་དག་ཞིབ་བསྡུར་བྱེད་པ་དང་དེའི་འཕེལ་རིམ་ལ་དཔྱད་པ། གསུམ། གྲི་གུམ་བཙན་པོའི་ལོ་རྒྱུས་རྒྱུ་ཆ་ལ་བསྐྱར་ཞིབ་ནས་ལོ་ངམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་སོགས་པར་ངེས་ཤེས་ཇེ་གསལ་དུ་གཏོང་དགོས་པ་བཅས་ཡིན་པས་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་མང་དུ་བཙལ་ནས་དཔྱད་པ་གནད་དུ་གཏོང་དགོས་པའི་གནས་སོ། །
དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ།
①《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་དམིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》 ཞེས་བྱ་བའི་དཔེ་རྙིང་ཕྱག་བྲིས་མའི་ལྡེབ་ངོས་དང་པོ་ན་གསལ།
②མཁས་པ་ལྡེའུ། 《མཁས་པ་ལྡེའུས་མཛད་པའི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ》 [M] ལྷ་ས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2010ལོ། ཤོག་ངོས་215
③《ཏུན་ཧོང་ནས་བྱུང་བའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་》p.t.1038དང་p.t.1286དང་p.t.1297སོགས་ཀྱི་དབུ་རུ་དབྱུ་ཁྱུད་བྲིས་འདུག
④《མཁས་པ་ལྡེའུས་མཛད་པའི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》ཞེས་པའི་དཔེ་རྙིང་ལག་བྲིས་མའི་ལྡེབ་ངོས་དང་པོ་རུ་གསལ།
⑤图齐著，魏正中、萨尔杰主编:《梵天佛地》，上海古籍出版社。
⑥འབྲས་སྤུངས་གནས་བཅུ་ལྷ་ཁང་གི་ཕྱི་ར་ཅན་གྱི་ཨང་རྟགས་185ནས་ཐོན་པའི་དཔེ་རྙིང་《༄། །བོད་གངས་ཅན་གྱི་མཁས་པ་རྣམས་ལ་བཀའ་དྲིན་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བའི་བླ་མ་ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་པོ་རིན་ཆེན་བཟང་པོའི་རྣམ་ཐར་ཡོན་ཏན་གྱི་བང་མཛོད་ཅེས་བྱ་བ་བཞུགས་པ་ཡིན་ལགས་སོ། །》ཞེས་པའི་ལྡེབ་ངོས་དང་པོ་རུ་གསལ།
⑦འབྲས་སྤུངས་གནས་བཅུ་ལྷ་ཁང་གི་ཕྱི་ར་ཅན་གྱི་ཨང་རྟགས་86 ནས་ཐོན་པའི་དཔེ་རྙིང་《༄༄། ། བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་རིན་ཆེན་བཟང་པོའི་རྣམ་ཐར་དཀའ་སྤྱོད་སྒྲོན་མ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགསྷོ། །》 ཞེས་པའི་ལྡེབ་ངོས་དང་པོ་རུ་གསལ།
⑧克里斯汀娜•施考伯乔治•博纳尼著《西部西藏的文化历史》中的《用多种科学研究藏文古写本》,中国藏学出版社,2008年,第311页。
⑨《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུམ་རྩོམ་ཕྱོགས་སྒྲིག》 (དང་པོ།)[M] ལྷ་ས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1990 ལོ། ཤོག་ངོས་245
⑩安•克丽兹蒂娜•谢勒-肖布著《法国汉学》中的《敦煌与塔波古藏文写本研究的方法论问题》，中华书局出版社，2000年，第257页。
⑪《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་དམིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་བ་》 ཞེས་བྱ་བའི་དཔེ་རྙིང་ཕྱག་བྲིས་མའི་ལྡེབ་ངོས་གཉིས་པ་ན་གསལ།
⑫མཁས་པ་ལྡེའུ། 《མཁས་པ་ལྡེའུས་མཛད་པའི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ》[M] ལྷ་ས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2010 ལོ། ཤོག་ངོས་212ནས་213
⑬《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་དམིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》ཞེས་བྱ་བའི་དཔེ་རྙིང་ཕྱག་བྲིས་མའི་ལྡེབ་ངོས་བཅུ་གཅིག་པ་ན་གསལ།
⑭ ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་དང་ནོར་བྲང་ཨོ་རྒྱན་སོགས་ཀྱིས་བྲིས་པའི་《བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རགས་རིམ་གཡུ་ཡི་ཕྲེང་བ་》 ཞེས་པའི་ཤོག་ངོས་46ན་《རྒྱལ་རབས་》ལས་བྱུང་བའི་གནམ་གྱི་ཁྲི་བདུན་སྐོར་གྱི་ལུང་དྲངས་འདུག
⑮གཉའ་གོང་དཀོན་མཆོག་ཚེ་བརྟན། 《བརྡ་རྙིང་ཡིག་ཆའི་ཚིག་དོན་ཀུན་ཁྲོལ》 [M] ལན་ཀྲོའུ། ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2014ལོ། ཤོག་ངོས་9ན། “ཁྲི་སྤེབཙན་པོ་འི་སྲས། དྲྀ་གུམ་བཙན་པོ། དྲི་གུམ་བཙན་པོ་འྀ་སྲས། སྤུ་དེ་གུང་རྒྱལ། གནམ་གྱི་ཁྲི་བདུན།” ཞེས་གསལ།
⑯《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་དམིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》ཞེས་བྱ་བའི་དཔེ་རྙིང་ཕྱག་བྲིས་མའི་ལྡེབ་ངོས་བཅོ་ལྔ་པ་ནས་བཅུ་དྲུག་པ་ན་གསལ།
⑰⑱⑲《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་དམིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》ཞེས་བྱ་བའི་དཔེ་རྙིང་ཕྱག་བྲིས་མའི་ལྡེབ་ངོས་བཅུ་དྲུག་པ་ན་གསལ།
⑳(21)(22)《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་དམིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》ཞེས་བྱ་བའི་དཔེ་རྙིང་ཕྱག་བྲིས་མའི་ལྡེབ་ངོས་གཉིས་པ་ན་གསལ།
(23)མཁས་པ་ལྡེའུ། 《མཁས་པ་ལྡེའུས་མཛད་པའི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ》 [M] ལྷ་ས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2012ལོ། ཤོག་ངོས་187
(24)《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་དམིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》 ཞེས་བྱ་བའི་དཔེ་རྙིང་ཕྱག་བྲིས་མའི་ལྡེབ་ངོས་དང་པོ་ནས་གཉིས་པ་ན་གསལ།
(25)《དཀར་ཆག་ལྡན་དཀར་མ་》དང་《དཀར་ཆག་འཆིམས་ཕུ་མ》 《དཀར་ཆག་འཕང་ཐང་མ་》བཅས་ལ་གོ་དགོས།
(26)(27)(28)《ཆོས་འབྱུང་གསལ་བྱེད་དམིག་ཐུར་གྱི་འགྲེལ་པ་》 ཞེས་བྱ་བའི་དཔེ་རྙིང་ཕྱག་བྲིས་མའི་ལྡེབ་ངོས་གཉིས་པ་ན་གསལ།
(28)(30)(31)མཁས་པ་ལྡེའུ། 《མཁས་པ་ལྡེའུས་མཛད་པའི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ》 [M] ལྷ་ས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2012ལོ། ཤོག་ངོས་215ནས་216; 320; 354
