ས་བབ་མཐོ་ཚད་སྨི་4500ལྷག་ཙམ་ཡོད་པའི་མངའ་རིས་ས་ཁུལ་དགེ་རྒྱས་རྫོང་ཚྭ་མཚོ་ཤང་བྱང་སྨད་གྲོང་ཚོའི་ཚྭ་མཚོའི་ངོགས་སུ། ལོ་76ལ་སླེབས་པའི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་རྒྱུན་འཛིན་པ་བུ་དམར་གྱིས་ཚྭ་མཚོའི་འབྲོག་པས་མི་རབས་ནས་མི་རབས་བར་དར་ཁྱབ་བྱུང་བའི་གནའ་བོའི་གླུ་ཞིག་བླངས།
ཀླུ་མ་རིང་པོ་མཚོ་དང་། དཀྱིལ་དཀར་མཚོ། ཁ་ཆེན་མཚོ་བཅས་ལས་གྲུབ་པའི་བོད་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི“ཚྭ་མཚོ”ཆེ་ཤོས་དེར“བྲག་མཚམས་མཚོ་གསུམ”ཞེས་བརྗོད་ཅིང་། ཚྭ་ཞིང་རྒྱ་ཁྱོན་སྨི་ངོས་གྲུ་2500ལྷག་ཙམ་ཟིན་པ་དང་ལོ་རེར་ཚྭའི་ཐོན་ཚད་ཏུན་3000ཟིན་གྱི་ཡོད། མངའ་རིས་ཀྱི་རྒན་ཡོལ་ཞུས་པའི་ལས་བྱེད་པ་མིག་དམར་ཚེ་རིང་གིས་གསར་འགོད་པར། ལོ་1000ལྷག་ཙམ་གྱི་གོང་ནས་འདི་ག་ནི་བོད་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་སྐད་གྲགས་ཆོད་པའི“ཚྭ་ལུག་ཚོང་ལམ”གྱི་འགོ་འཛུགས་སར་གྱུར་ཡོད། ཚྭ་མཚོ་ལྟེ་བར་བྱས་ནས་ནུབ་མངའ་རིས་ཀྱི་སྤུ་ཧྲེང་རྫོང་དང་། ཤར་ལྷ་ས། ལྷོ་གཞིས་རྩེ། བྱང་ཤིན་ཅང་བཅས་བར་དང་ཐ་ན་རྒྱ་གར་དང་ནེ་པ་ལ་ཚང་མ་ནས“ཚྭ་ལུག་ཚོང་ལམ”གྱི་རྗེས་ཤུལ་འཚོལ་ཐུབ་ཅེས་བཤད་བྱུང་།
བུ་དམར་གྱིས་རང་ཉིད་ལོ་18ལ་སླེབས་པའི་ལོ་དེར་ཚྭ་ཐེངས་དང་པོ་དབོར་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ལ་ཕྱིར་དྲན་བྱེད་སྐབས། ཚྭ་པ་ཚོའི་རྗེས་སུ་སྙེག་ནས་ལུག་ཁྱུ་དེད་དགོས་པ་དང་། ལུག་རེར་ཚྭ་རྒྱ་མ་20བཀལ་ཡོད། དགེ་རྒྱས་ནས་སྤུ་ཧྲེང་རྫོང་བར་གྱི་རི་ལམ་ཧ་ཅང་བགྲོད་དཀའ་ལ་ལམ་བར་དུ་ད་དུང་ཇག་པ་འཕྲད་ཀྱི་ཡོད་པས། ང་ཚོ་ཉིན་མོ་འཇབ་ནས་སྡོད་པ་དང་མཚན་མོ་གྲི་ཁྱེར་ནས་འགྲོ་དགོས་ཀྱི་ཡོད། ལམ་བར་དུ་རང་བྱུང་གནོད་འཚེ་ཡང་ཡང་ཐོན་པས་གཟབ་གཟབ་མ་བྱས་ན་ལུག་རྣམས་ཆུས་འཁྱེར་ཉེན་ཆེ། ཕར་འགྲོ་ཚུར་འོང་བྱེད་ཐེངས་གཅིག་ལ་ཟླ་གཅིག་དང་ཟླ་ཕྱེད་ཙམ་འགོར་བས། ལུག་གི་སྒལ་པ་ཚྭ་ཕད་ཀྱིས་བརྡར་ནས་སྒལ་པར་རྨ་ཆགས་ལ་འབུ་ཡང་རྒྱག་པ་དང་། ཚྭ་པ་ཚོ་ཡང་ཤ་རིད་ནས་རུས་སྒྲོམ་ལྟ་བུར་གྱུར་གྱི་ཡོད། སྐབས་དེ་དུས་མི་དང་ཁལ་ལུག་གཉིས་ཀས་དཀའ་སྡུག་ཚད་མེད་མྱང་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ཅེས་བཤད།
2010ལོར་ཚྭ་ཁར་མཉམ་ལས་ཁང་བཙུགས་པ་དང་། མཉམ་ལས་ཁང་གིས་ཚྭ་ཁའི་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་ཡག་པོ་བྱེད་པའི་སྔོན་འགྲོའི་ཆ་རྐྱེན་འོག་མི་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་ཚན་རིག་དང་མཐུན་སའི་ཚྭ་མཚོའི་ཐོན་ཁུངས་གསར་སྤེལ་བྱས་ཏེ། གཅིག་གྱུར་སྔོག་འདོན་དང་གཅིག་གྱུར་ཕྱིར་ཚོང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཚྭ་སྔོག་འདོན་གྱི་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་ཆུང་ལ་གཞིགས་ནས་གྲོང་མི་ཚོར་ཚྭ་ཕད་རེར་སྒོར་9ནས་15བར་གྱི་གླ་ཆ་སྤྲོད་ཀྱི་ཡོད། “ན་ནིང་ང་ཚོའི་ཁྱིམ་ལ་ཚྭ་སྔོགས་པ་ཁོ་ནར་ཡོང་འབབ་སྒོར་ཁྲི་གཉིས་ཙམ་བྱུང་། ཟས་གོས་ལ་སྔ་ས་ནས་སེམས་ཁྲལ་བྱེད་དགོས་མེད”ཅེས་བུ་དམར་གྱིས་འཛུམ་དམུལ་དམུལ་ངང་བཤད།
ཚྭ་ཁ་ཤང་ཏང་ཨུད་ཀྱི་ཧྲུའུ་ཅི་དཀོན་མཆོག་ཚེ་རིང་གིས། དུས་རབས་གོང་མའི་ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུ་པའི་དུས་མཇུག་དང་ལོ་རབས་དགུ་བཅུ་པའི་དུས་འགོ་ནས་བཟུང་། ལུག་གིས་ཚྭ་དབོར་བ་དེ་ལོ་རྒྱུས་སུ་གྱུར་བ་དང་ད་ཆ་རླངས་འཁོར་གྱིས་ཚྭ་དབོར་གྱི་ཡོད་ཅེས་སྐད་ཆའི་བར་དུ་འཚང་ནས་བཤད།
2005ལོར་བྱང་སྨད་གྲོང་ཚོས་དགེ་རྒྱས་རྫོང་དབུལ་སྐྱོར་གཞུང་ལས་ཁང་ལ་དབུལ་སྐྱོར་མ་དངུལ་སྒོར་ཁྲི་14རེ་ཞུ་བྱས་པ་དང་། དེའི་ཁར་གྲོང་ཚོས་རང་གྲབས་བྱས་པའི་སྒོར་ཁྲི་13.8བརྒྱབ་ནས་ཚྭ་ཁ་ཤང་བྱང་སྨད་གྲོང་ཚོའི་དབུལ་སྐྱོར་ཚྭ་ར་བཙུགས།
2010ལོར་ཚྭ་ཁ་ཤང་བྱང་སྨད་གྲོང་ཚོའི་ཚྭ་ལས་མཉམ་ལས་ཁང་གི་སྒོ་བྱང་བཀལ་ནས་བཙུགས། “བྱང་སྨད་གྲོང་ཚོར་མི་2400ལྷག་ཙམ་ཡོད་པའི་ནང་ནས་མཉམ་ལས་ཁང་ནང་ཐོག་མར་ཞུགས་མཁན་ཡུལ་མི་30%ཡང་ཟིན་གྱི་མེད། སྐབས་དེ་དུས་མཉམ་ལས་ཁང་གིས་ཚང་མའི་སྣེ་ཁྲིད་དེ་དབུལ་སྒྲོལ་ཕྱུག་འགྱུར་ཐུབ་མིན་ལ་མང་ཚོགས་ཕལ་ཆེ་བས་ཐེ་ཚོམ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད”ཅེས་གྲོང་ཚོ་ཨུ་ལྷན་གྱི་ཀྲུའུ་རེན་བསོད་ནམས་མགོན་པོས་བཤད།
ཚྭ་ཁ་ཤང་ཏང་ཨུད་དང་སྲིད་གཞུང་དང་བྱང་སྨད་གྲོང་ཚོ“ཨུ་ལྷན་གཉིས”ཀྱིས་ཡིད་ཐང་མ་ཆད་པར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བསམ་ཕྱོགས་སྔར་བས་ཁ་གསལ་བཟོས་ཤིང་། ཚྭ་སྔོག་འདོན་བྱེད་ཚད་མང་དུ་མི་གཏོང་བའི་སྔོན་འགྲོའི་ཆ་རྐྱེན་འོག་ཟུར་བསྣན་རིན་ཐང་མཐོ་བའི་ཚྭ་ལས་ཐོན་རྫས་འཕེལ་རྒྱས་བཏང་བ་དང་། ཚྭ་ཁ་ཤང་གི་ཚྭ་ལས་ཁྱད་ལྡན་སྤུས་རྟགས་བཏོད་དེ་འབྲོག་པ་ཚོར་འབབ་འཕར་ཡོང་བའི་ལས་དོན་ཡག་པོ་བསྒྲུབས་ཡོད།
“ལོ་བཅུ་གྲངས་རིང་ང་ཚོས་ཐོན་རྫས་རབས་བདུན་སྔ་རྗེས་སུ་ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་བྱས་ཡོད་ལ། ཐོན་རྫས་ཀྱི་རིན་གོང་ཡང་རབས་གཅིག་ལས་གཅིག་མཐོ་བ་ཡོད” དཀོན་མཆོག་ཚེ་རིང་གིས་ན་ནིང་ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་བྱས་པའི་རྐང་འཁྲུད་ཚྭ་ལུམས་ལ་མཛུབ་མོ་བཙུགས་ནས་གསར་འགོད་པར“ང་ཚོས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་མཁས་ཅན་གདན་དྲངས་ཏེ། གནའ་དུས་ཀྱི་སྨན་སྦྱོར་ཐབས་ལམ་ལྟར་ཚྭ་ལུམས་སྡེབ་སྦྱོར་བྱས་པ་ཡིན། ཚྭ་ལུམས་ནང་བོད་སྨན་སྣ་ཁ་བཅུ་གྲངས་བསྲེས་རྗེས། ཚྭའི་རིན་གོང་སྤྱིར་བཏང་གི་ཚྭ་ལས་ལྡབ་བཅུ་གྲངས་ཀྱིས་མཐོ་རུ་ཕྱིན་ཡོད”ཅེས་ངོ་སྤྲོད་བྱས།
ད་ཆ་བྱང་སྨད་གྲོང་ཚོའི་ཡུལ་མི་ཚང་མ་མཉམ་ལས་ཁང་ནང་ཞུགས་ཡོད། ཚྭ་ལས་ཁེ་འབབ་མང་པོ་བྱུང་ཞིང་། ན་ནིང་མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་ཡོང་འབབ་སྒོར་ཁྲི་1.4ཟིན་པ་དང་ཡུལ་མི་རེར་བགོ་འགྲེམས་སྒོར་670རག་ཡོད།
“ད་ཆ་མཉམ་ལས་ཁང་ཡོངས་ཀྱི་མ་རྩ་བསྡོམས་འབོར་སྒོར་ཁྲི་1000ལྷག་ཙམ་ཟིན་པ་དང་། ཚྭ་རྩིང་ལས་སྣོན་བཟོ་གྲྭ་དེ་ཚྭ་བསྡུ་དང་། གསོག་འཇོག ལས་སྣོན། ཐུམ་སྒྲིལ། ཕྱིར་ཚོང་བཅས་གཞི་གཅིག་ཅན་གྱི་ཐོན་ལས་སྦྲེལ་ཐག་ཧྲིལ་པོའི་ཁེ་ལས་སུ་འགྱུར་ཡོད” དཀོན་མཆོག་ཚེ་རིང་གིས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པར་གཞིགས་ན། ན་ནིང་མཉམ་ལས་ཁང་དེར་ཚྭ་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་ཚོང་དངུལ་འབོར་སྒོར་ཁྲི་172ཟིན་པ་དང་ཁེ་སྤོགས་སྒོར་ཁྲི་104ཟིན་ནས་མཉམ་སྡེབ་དཔལ་འབྱོར་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་སྟོབས་ཆེར་ཕྱིན་ཡོད།
རྩོམ་སྒྲིག་པ། བདེ་སྒྲོལ།
