ཀྲུང་གོ་ནི་མི་རིགས་མང་ཞིང་། སྐད་རིགས་མང་བ་དང་། ཡིག་རིགས་མང་བ་བཅས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན། རྒྱལ་ཁབ་འདིར་མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་༥༥ཡོད་པ་ལས་ཧུའེ་རིགས་དང་མན་ཇུ་རིགས་ཀྱིས་རྒྱ་ཡིག་སྤྱོད་བཞིན་ཡོད་པ་ཕུད། གཞན་པའི་མི་རིགས་༥༣གྱིས་རང་རང་གི་སྐད་ཆ་སྤྱོད་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། བཅིངས་འགྲོལ་མ་བྱས་གོང་དུ་མི་རིགས་༢༡ལ་རང་རང་གི་ཡི་གེ་ཡོད་པ་ཡིན།
ཀྲུང་གོ་གསར་པ་དབུ་བརྙེས་རྗེས། ཀྲུང་གོའི་སྲིད་གཞུང་གིས་མི་སྟོང་ཕྲག་གཅིག་ཙམ་ཞུགས་པའི་མི་རིགས་སྐད་ཆའི་རྟོག་དཔྱོད་རུ་ཁག་ཤིག་བཙུགས་ཤིང་། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཞིང་ཆེན་༡༦དང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་བཅས་སུ་མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་གི་སྐད་ཡིག་ལ་ཁྱབ་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བའི་རྟོག་དཔྱོད་བྱས་པ་དང་། གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཁག་ཚང་མའི་སྐད་ཡིག་གི་སྤྱི་ཁོག་གི་གནས་ཚུལ་ལ་རྒྱུས་ལོན་བྱས་ནས་ཁོང་དུ་ཆུད་པ་རེད། གནས་ཚུལ་འདི་རྒྱབ་རྟེན་དུ་བཅོལ་ཞིང་གནས་ཚུལ་ངོ་མ་གཞིར་བཞག་བྱས་ནས་མི་རིགས་འདྲ་མཉམ་ཡིན་པ་དངོས་སུ་མཚོན་པའི་མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་གི་སྐད་ཡིག་གི་སྲིད་ཇུས་བཟོས་པ་རེད། དེའི་བརྗོད་བྱ་གཙོ་བོའི་ཁོངས་སུ་གཤམ་གསལ་གྱི་འདི་དག་གཏོགས་པ་ཡིན་ཏེ། ༡མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་གིས་རང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་དང་ཡི་གེ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་ནས་དར་རྒྱས་གཏོང་བར་ཁག་ཐེག་བྱས་ཡོད།《ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བཅའ་ཁྲིམས་》ཀྱི་དོན་ཚན་བཞི་པའི་ནང་དུ། མི་རིགས་ཁག་ཚང་མར་རང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་དང་ཡི་གེ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་པ་དང་དར་རྒྱས་གཏོང་བའི་རང་དབང་ཡོད་ཅེས་གཏན་འབེབས་བྱས་ཡོད། 《ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་རིགས་རང་སྐྱོང་བཅའ་ཁྲིམས་》ཀྱི་དོན་ཚན་བཅུ་པའི་ནང་དུ། མི་རིགས་རང་སྐྱོང་ས་གནས་ཀྱི་རང་སྐྱོང་ལས་ཁུངས་དག་གིས་རང་ས་གནས་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་ཚང་མར་རང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་དང་ཡི་གེ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་པ་དང་དར་རྒྱས་གཏོང་བའི་རང་དབང་ཡོད་པར་ཁག་ཐེག་བྱེད་དགོས་ཞེས་གཏན་འབེབས་བྱས་ཡོད། མི་རིགས་རང་སྐྱོང་ས་གནས་ཁ་ཤས་ཀྱི་རང་སྐྱོང་ལས་ཁུངས་དག་གིས་མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་གི་སྐད་དང་ཡི་གེ་སྤྱོད་པར་འཚམ་པའི་ས་གནས་ཀྱི་ཆེད་དམིགས་ཁྲིམས་སྲོལ་བཟོས་ཡོད་པ་སྟེ། དཔེར་ན་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས་༡༩༨༨ལོར་《བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ལ་སློབ་གཉེར་དང་བཀོལ་སྤྱོད་དར་རྒྱས་གཏོང་བ་བཅོས་བྱེད་དགོས་པའི་སྐོར་གྱི་གཏན་འབེབས་འགའ་〔ཚོད་ལྟའི་ཚུལ་གྱིས་ལག་བསྟར་བྱེད་པ་〕》ཞེས་པ་པར་དུ་བཏབ་ནས་བཀྲམས་པ་དང་ཞིན་ཅང་ཡུ་གུར་རིགས་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས་༡༩༩༣ལོར་《ཞིན་ཅང་ཡུ་གུར་རིགས་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་སྐད་དང་ཡི་གེའི་སྐོར་གྱི་ལས་ཀའི་སྲོལ་ཡིག་》བཟོས་པ་དང་།གཞན་ཡང་ནང་སོག་དང་ཡུན་ནན་སོགས་ཞིང་ཆེན་དང་ལྗོངས་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་དེའི་རིགས་ཀྱི་ཁྲིམས་སྲོལ་བཟོས་པ་ལྟ་བུ་ཡིན།
༡ དེང་སྐབས་རྒྱལ་ཡོངས་མི་དམངས་འཐུས་མིའི་ཚོགས་ཆེན་དང་རྒྱལ་ཡོངས་ཆབ་སྲིད་གྲོས་མོལ་ཚོགས་འདུ་སོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་གྱི་སྟེང་དུ་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དེ་ཉིད་གྲོས་ཚོགས་སྤྱོད་པའི་སྐད་ཡིག་རུ་གཏན་ལ་ཕབ་ཡོད། འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་གཏན་འབེབས་ལྟར་ན།མི་རིགས་རང་སྐྱོང་ས་གནས་ཀྱིས་མི་རིགས་གྲང་ས་ཉུང་གི་སྐད་ཡིག་དང་རྒྱ་ཡིག་གཉིས་མཉམ་དུ་སྤྱོད་བཞིན་ཡོད་ཅིང་།མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་ཁག་གིས་ཉིན་རྒྱུན་གྱི་འཚོ་བ་དང་། ཐོན་སྐྱེད་ངལ་རྩོལ། འཕྲིན་གཏོང་འབྲེལ་གཏུག སྤྱི་ཚོགས་འགྲོ་འོང་བྱེད་པ་ལ་སོགས་པའི་སྐབས་སུ་མི་རིགས་རང་གི་སྐད་རིགས་སྤྱོད་པ་གཙིགས་སུ་འཛིན་པར་ཁྲིམས་ཀྱིས་ཁག་ཐེག་བྱས་ཡོད།
༢ མི་རིགས་རང་སྐྱོང་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་དབང་ཆ་ལག་ལེན་དུ་བསྟར་བའི་སྐབས་སུ་བཅའ་ཁྲིམས་ལྟར་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་དང་ཡི་གེ་སྤྱོད་བཞིན་ཡོད། མི་རིགས་རང་སྐྱོང་ས་གནས་ཀྱི་རང་སྐྱོང་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་དབང་ཆ་ཉམས་སུ་བསྟར་བའི་སྐབས་སུ། མི་རིགས་རང་སྐྱོང་ས་གནས་ཀྱི་སྲོལ་ཡིག་ནང་དུ་བཀོད་པའི་གཏན་འབེབས་ལྟར། ས་དེ་གས་སྤྱི་ཁྱབ་ཏུ་སྤྱོད་པའི་སྐད་དང་ཡི་གེ་གཅིག་གམ་ཡང་ན་དུ་མ་ཞིག་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་དུ་འཇུག་བཞིན་ཡོད། རང་སྐྱོང་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་དེ་དང་མཉམ་དུ་ཐུན་མོང་དུ་སྤྱོད་པའི་སྐད་དང་ཡི་གེ་དུ་མ་ཞིག་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་དུ་འཇུག་བཞིན་ཡོད། རང་སྐྱོང་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་དེ་དང་མཉམ་དུ་ཐུན་མོང་དུ་སྤྱོད་པའི་སྐད་དང་ཡི་གེ་དུ་མ་ཞིག་སྤྱད་ནས་དབང་ཆ་ཉམས་སུ་བསྟར་བ་ཡིན་ན། ས་ཁོངས་རང་སྐྱོང་བྱས་པའི་མི་རིགས་དེའི་སྐད་དང་ཡི་གེ་གཙོ་བོ་ཉིད་དུ་བྱས་ནས་སྤྱད་ཆོག་པ་ཡིན། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དང་། རང་སྐྱོང་ཁུལ། རང་སྐྱོང་རྫོང་བཅས་ཀྱིས་ས་གནས་རང་གི་མི་རིགས་དེའི་སྐད་དང་ཡི་གེ་སྤྱད་ནས་འདེམས་བསྐོའི་ཡིག་ཆ་དང་། འདེམས་མིའི་མིང་ཐོ། འདེམས་མིའི་ལག་འཁྱེར།འཐུས་མིའི་རྗེས་འདེམས་མཁན་གྱི་མིང་ཐོ། འཐུས་མིར་བདམས་པའི་ལག་འཁྱེར།འདེམས་བསྐོའི་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་གཞུང་ཐམ་སོགས་བཟོ་དགོས། མི་རིགས་རང་སྐྱོང་ས་གནས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལས་ཁུངས་དང་། མི་དམངས་ཀྱི་ཚོགས་པ། ཁེ་ལས་དང་བྱ་ལས་སྡེ་ཚན་བཅས་ཀྱིས་དེ་གས་སྤྱི་ཁྱབ་ཏུ་སྤྱོད་པའི་མི་རིགས་ཀྱི་ཡི་གེ་དང་རྒྱ་ཡིག་གཉིས་སྦྲགས་མ་བྱས་ནས་ཡིག་ཆ་འགྲེམས་པ་དང་། དཔང་ཐམ། སྒོ་བྱང་། ཚོང་རྟགས་སོགས་བཟོ་དགོས་ཞེས་གཏན་ལ་ཕབ་ནས་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད།
༣ འབྲེལ་ཡོད་སློབ་གྲྭ་རྣམས་ཀྱིས་མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་གིས་སྤྱི་ཁྱབ་ཏུ་སྤྱོད་པའི་སྐད་དང་ཡི་གེ་བཀོལ་ནས་སློབ་ཚན་ཁྲིད་པའམ་ཡང་ན་སྐད་ཡིག་གཉིས་སྤྱད་ནས་སློབ་ཚན་ཁྲིད་བཞིན་ཡོད། མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་གི་སློབ་མ་གཙོ་བོར་བྱས་ཏེ་བསྡུ་བའི་སློབ་གྲྭ་རྐྱེན་ཡོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་གི་ཡི་གེ་སྤྱད་ནས་བསླབ་དེབ་བསྒྲིགས་པ་དང་། མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་གི་སྐད་ཀྱི་སྟེང་ནས་སློབ་ཚན་ཁྲིད་བཞིན་ཡོད། སློབ་ཆུང་གི་ལོ་རིམ་མཐོན་པོའམ་འབྲིང་རིམ་སློབ་གྲྭ་རྣམས་སུ་རྒྱ་ཡིག་གི་སློབ་ཚན་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་ནས་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱིས་ཐུན་མོང་དུ་སྤྱོད་པའི་སྤྱི་སྐད་ཁྱབ་གདལ་དུ་གཏོང་བཞིན་ཡོད།
༤ མི་རིགས་ཁག་གིས་ཕན་ཚུན་གྱི་སྐད་ཡིག་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་པར་རྟིང་སྐུལ་བྱེད་བཞིན་ཡོད། མི་རིགས་རང་སྐྱོང་ས་གནས་ཀྱི་རང་སྐྱོང་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་མི་རིགས་ཁག་གི་ལས་བྱེད་པ་རྣམས་ལ་ཕན་ཚུན་གྱི་སྐད་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་དགོས་པའི་སྐོར་གྱི་སློབ་གསོ་བཏང་ནས་རྟིང་སྐུལ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ཅིང་། རྒྱ་རིགས་ལས་བྱེད་པས་རང་ཉིད་གནས་པའི་ས་དེ་གའི་མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་གི་སྐད་ཡིག་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་དགོས་པ་དང་། མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་གི་ལས་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱིས་རང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་དང་ཡི་གེར་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ནས་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་པ་དང་ཆབས་ཅིག་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱིས་ཐུན་མོང་དུ་སྤྱོད་པའི་སྤྱི་སྐད་དང་རྒྱ་ཡིག་ལའང་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་བཞིན་ཡོད། མི་རིགས་རང་སྐྱོང་ས་གནས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལས་ཀ་བྱེད་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་རང་ཉིད་གནས་པའི་ས་དེ་གའི་སྐད་ཡིག་གཉིས་ཡན་ཐོགས་པ་མེད་པར་འཆད་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡིན་ན། དེ་ལ་བྱ་དགའ་སྤྲོད་བཞིན་ཡོད།
༥ མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་གི་སྐད་དང་ཡི་གེ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་ཏེ་དར་རྒྱས་གཏོང་བར་རོགས་རམ་བྱས་ནས་ཆ་རྐྱེན་ལེགས་པར་བསྐྲུན་ཡོད། ཀྲུང་གོ་གསར་བ་དབུ་བརྙེས་རྗེས་མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་ཁག་རང་མོས་ཡིན་པ་གཞིར་བཞག་བྱས་ནས་བརྟག་དཔྱད་དཔྱིས་ཕྱིན་པ་ཞིག་བྱས་པ་ཡིན། མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་བཅུ་ལ་ཡི་གེ་གསར་གཏོད་བྱེད་རོགས་བྱས་ཤིང་། མི་རིགས་ཁ་ཤས་ལ་ཡི་གེ་ཇེ་ལེགས་སུ་གཏོང་རོགས་བྱས་པ་ཡིན། ཀྲུང་དབྱང་དང་ས་གནས་སུ་མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་གི་ཡི་གེའི་དཔེ་སྐྲུན་ལས་ཁུངས་དང་། ཡིག་བསྒྱུར་ལས་ཁུངས།གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཀྱི་རླུང་འཕྲིན་ལས་ཁུངས་དང་བརྙན་འཕྲིན་ལས་ཁུངས་བཙུགས་ཡོད་མ་ཟད། ད་དུང་མི་རིགས་ཀྱི་ཡི་གེའི་ཚགས་པར་ཡང་ཡོད། དེང་སྐབས་རྒྱལ་ཡོངས་སུ་མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་གི་ཡི་གེའི་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་༣༠ལྷག་ཡོད་པའི་ཁར། རྩོམ་བསྒྱུར་བྱ་བའི་ལས་ཀྱང་ཡོད་པ་དང་། ལོ་རེར་མི་རིགས་༢༠ལྷག་གི་ཡི་གེའི་དཔེ་དེབ་སྣ་ཚོགས་རིགས༥༩༠༠པར་དུ་འདེབས་བཞིན་མཆིས། ཀྲུང་དབྱང་མི་དམངས་ཀུན་ཁྱབ་རླུང་འཕྲིན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་སོག་པོ་དང་། བོད། ཡུ་གུར། ཧ་ཟག ཁྲའོ་ཞན་སོགས་མི་རིགས་ལྔའི་སྐད་ཀྱི་རླུང་འཕྲིན་ཡོད།མི་རིགས་༢༠ལྷག་གི་སྐད་ཀྱི་སྟེང་ནས་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་གློག་བརྙན་༣༤༡༠ཕབ་བསྒྱུར་བྱས་ཡོད་པ་དང་། མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་གི་སྐད་དང་ཡི་གེར་བསྒྱུར་བའི་གློག་བརྙན་ཁྲི༡.༠༤ཡོད་པ་རེད།
༦ མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གི་ལས་སྒྲུབ་པ་ཅི་ཐུབ་ཀྱིས་གསོ་སྐྱོང་བྱས་ཡོད། སྲིད་གཞུང་གིས་སྔ་ཕྱིར་ཀྲུང་དབྱང་དང་མི་རིགས་རང་སྐྱོང་ས་གནས་ཁག་ཏུ་མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་གི་སྐད་ཡིག་ལས་སྒྲུབ་ཁང་དང་ཞིབ་འཇུག་ལས་ཁུངས་བཙུགས་ཡོད། ཀྲུང་དབྱང་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་དང་། མི་རིགས་སློབ་གླིང་ཁ་ཤས། སྐད་ཡིག་ཚན་པ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་མཐོ་རིམ་སློབ་གླིང་བཅས་སུ་མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་གི་སྐད་ཡིག་སྡེ་ཚན་〔འཛིན་གྲྭ〕ནམ་ཡང་ན་མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་གི་སྐད་ཡིག་ཆེད་ལས་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་བཙུགས་ཏེ་མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་གི་སྐད་ཡིག་ལས་ཀ་སྒྲུབ་པའི་ལས་བྱེད་པ་དང་ཞིབ་འཇུག་པའི་དཔུང་སྡེ་ཤིན་ཏུ་མང་པོ་ཞིག་གསོ་སྐྱོང་བྱས་ཡོད་པ་ཡིན། །
