[ནང་དོན་གནད་བསྡུས།］བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་གཞུང་ཆེན་མོ་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་ལས་གསུངས་པའི་སྨན་རྫས་ཀྱི་རྟེན་ཏུ་གྱུར་བའི་འབྱུང་བ་ལྔ་དང་བརྟེན་པ་རོའི་རྣམ་བཞག ནུས་པ་བརྒྱད། ཞུ་རྗེས་གསུམ། ཡོན་ཏན་བཅུ་བདུན་སོགས་ཀྱི་རྩ་བའི་གྲུབ་སྟངས་དང་ཁྱད་ཆོས་སོགས་རྒྱ་གར་ཚེའི་རིག་བྱེད་ལས་བོད་འགྱུར་མ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པའི་སྙིང་བོ་བསྡུས་པ་དང་། སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱི་《གསང་ཏིག་སྒྲོན་མ་》སོགས་རྩ་ཆེའི་ཡིག་ཆ་ཁག་དང་། གཞན་རྒྱ་ནག་གསོ་རིག་གི་གདགས་སྲིབས་ཁམས་ལྔ་རིག་པ་སོགས་ཀྱིས་མཚོན་སྨན་རྫས་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་དང་བསྡུར་དཔྱོད་སྒོས་བོད་ཀྱི་སྨན་རྫས་རིག་པའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་མ་ལག་གྲུབ་ཚུལ་དང་ནང་དོན། དེའི་ཁྱད་ཆོས་སོགས་ཞིབ་པར་བརྗོད་ཡོད།
[བརྡ་ཆད་གཙོ་བོ།] བོད་ལུགས་གསོ་རིག སྨན་རྫས་རིག་པ། རིག་གཞུང་མ་ལག
[ཀྲུང་གོའི་དཔེ་དེབ་དབྱེ་རྟགས།] R29“214”
[ཡིག་ཚང་མཚན་བྱང་།] A
[རྩོམ་གྱི་གོ་རིམ་ཨང་སྒྲིག] 1002-9060-2015-03-0216-11
བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་སྨན་རྫས་རིག་པ་ཅེས་འཆད་ན་ཐ་སྙད་དམ་མིང་འདོགས་སྟངས་ཀྱི་ཆ་ནས་ཅུང་གསར་པ་ཞིག་ཏུ་སྣང་མོད། ཡིན་ཡང་དུས་སྔ་མོ་ཞིག་ནས་བཟུང་རིག་པ་འདི་ཉིད་དར་ཁྱབ་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་དེ། འཛམ་གླིང་གོ་ལའི་ཡང་རྩེར་སོན་པའི་གངས་ཅན་གྱི་ལྗོངས་ཞེས་མཚན་སྙན་གྱི་བ་དན་དགུང་ལ་ལྷབ་ལྷུབ་ཏུ་བསྐྱོད་པའི་བོད་ཡུལ་དུ་དར་འཕེལ་བྱུང་བའི་ཐུན་མིན་ཁྱད་ཆོས་ཀྱིས་མངོན་པར་ཕྱུག་པའི་རིག་པའི་གནས་ཆེ་བ་ལྔའི་ཡ་གྱལ་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་ནི་ལོ་ངོ་སུམ་སྟོང་བརྒྱད་བརྒྱ་ཙམ་ནས་བཟུང་རིག་པ་འདི་ཉིད་དངོས་སུ་དར་རྒྱས་བྱུང་ཡོད།① དེ་ཡང་གནས་འདིར་འཚོ་སྡོད་བྱས་པའི་ཁ་བའི་ལྗོངས་ཀྱི་མི་རིགས་ཀྱིས་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ལ་རྟོག་ཞིབ་དང་འབད་བརྩོན་གྱིས་མྱོང་བྱང་རྣམས་ཕྱོགས་བསྡོམས་བྱས་པའི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཤིག་ཡིན་པས་རིག་པ་འདིས་གསོ་རིག་ལོ་རྒྱུས་ཁྲོད་ཀུན་ལ་རླུང་ལྟར་དུ་གྲགས་པའི་སྔ་བ་བཞི་བྱུང་ཡོད། ནད་ཀྱི་ཐོག་མ་མ་ཞུ་བ་དང་། དེའི་བཅོས་ཐབས་ཀྱི་ཐོག་མའམ་སྨན་ལ་སྔ་བ་ཆུ་བསྐོལ་དང་། དེ་འཐུང་བས་མ་ཞུ་བའི་ནད་བདེ་བར་ཞུ་བའི་རིག་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ཐོག་འབྱུང་བ་ལྔ་ལས་གྲུབ་པའི་རང་བྱུང་སྐྱེ་དངོས་དང་སྲོག་ཆགས། གཏེར་དངོས་རིགས་ཀྱིས་འགྲོ་བའི་ལུས་ལ་སྡུག་བསྔལ་སྐྱེད་བྱེད་ཀྱི་ནད་བཅོས་པའི་ཐབས་ལམ་སྨན་རྫས་ཀྱི་རིག་པ་ཐོག་མར་རྙེད་པ་དང་། རང་བྱུང་སྨན་རྫས་ཀྱིས་ལུས་སེམས་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་སེལ་ནས་མི་ན་བར་གནས་པ་དང་། ན་བ་གསོ་བའི་གཉེན་པོར་སྤྲད་པ་ནས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་དར་འཕེལ་བྱུང་ཞིང་། ཁྱད་པར་དུ་གངས་ཅན་གསོ་བ་རིག་པའི་དེད་དཔོན་གཡུ་ཐོག་ཡབ་སྲས་གཉིས་ཀྱིས་གསོ་བ་རིག་པའི་གཞུང་གི་ཕྱི་མོ་《དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་》གཏན་ལ་ཕབ་པ་ནས་བཟུང་། ཇི་སྐད་དུ། “མི་ན་བ་གནས་པར་འདོད་པ་དང་ན་བ་གསོ་བར་འདོད་པའི་གང་ཟག་གིས་གསོ་བ་རིག་པའི་མན་ངག་ལ་བསླབ་པར་བྱའོ།། ཚེ་རིང་བར་འདོད་པའི་གང་ཟག་གིས་གསོ་བ་རིག་པའི་མན་ངག་ལ་བསླབ་པར་བྱའོ།། ཆོས་དང་ནོར་དང་བདེ་བ་སྒྲུབ་པར་འདོད་པའི་གང་ཟག་གིས་གསོ་བ་རིག་པའི་མན་ངག་ལ་བསླབ་པར་བྱའོ།། འགྲོ་བ་གང་ཞིག་ནད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་ལས་ཐར་བར་འདོད་པ་དང༌། གཞན་གྱི་སྤྱི་བོས་བཀུར་བར་འདོད་པའི་གང་ཟག་གིས་གསོ་བ་རིག་པའི་མན་ངག་ལ་བསླབ་པར་བྱའོ།།”② ཞེས་གསུངས་པ་འདི་ནི་སྨན་གཞུང་གི་དགོས་དོན་དང་ཉིང་ཁུ་ཡིན་ལ། ལུས་ནད་གཉེན་པོ་གསུམ་བདག་ཉིད་གཅིག་པར་གྲུབ་པའི་ལྟ་བ་ནི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་གཅིག་གྲུབ་ཀྱི་ལྟ་བ་ཉག་གཅིག་པ་བཅས་མདོར་ན་ལུས་དང་ནད་ཀྱི་གཉེན་པོ་སྟེ་ཟས་སྤྱོད་སྨན་དཔྱད་བཞི་བོའང་འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་བ་ཡིན་པ་སོགས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་བརྒྱུད་ནས་གསོ་བྱ་དང་གསོ་བྱེད། ཇི་ལྟར་གསོ་བ་དང་། གསོ་བ་བོ་སྨན་པ་བཅས་གསོ་རིག་གི་དོན་ཐམས་ཅད་འདུས་པར་བྱས་ནས་གཞུང་ལུགས་རྨད་དུ་བྱུང་བ་མཛད་ཡོད། འདིར་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་ལས་སྨན་རྫས་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་རྩ་བའི་གྲུབ་སྟངས་དང་ནང་དོན། དེའི་ཁྱད་ཆོས་སོགས་གཤམ་དུ་རྒྱ་གར་ཚེའི་རིག་བྱེད་ལས་བོད་འགྱུར་མ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པའི་སྙིང་བོ་བསྡུས་པ་དང་། སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་ཁག་དང་། དེ་མ་ཡིན་པར་རྒྱ་ནག་གསོ་རིག་གི་གདགས་སྲིབས་ཁམས་ལྔ་རིག་པ་སོགས་དང་བསྡུར་དཔྱོད་སྒོས་བོད་ཀྱི་སྨན་རྫས་རིག་པའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་དང་ནང་དོན་སོགས་གླེང་བར་བྱའོ།།
གཅིག རྒྱ་གར་ཚེ་ཡི་རིག་བྱེད་ལས་བོད་འགྱུར་མ་ཁག་ཅིག་གི་སྨན་རྫས་རིག་པའི་རིག་གཞུང་མ་ལག་དང་བསྡུར་དཔྱོད།
ཚེ་ཡི་རིག་བྱེད་ནི་རྒྱ་གར་དུ་སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་ལོ་ཉིས་སྟོང་ཡས་མས་སུ་དར་ཁྱབ་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་དེ། བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་དང་འདྲ་བར་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་གསོ་རིག་ཆེན་པོ་བཞིའི་གྲས་ཀྱི་གཅིག་ཡིན་པ་དང་དེ་ལ་གཞུང་ལུགས་དང་ནང་དོན་སོགས་ཀྱི་ཐད་ནས་བསྟན་བཅོས་ཆེན་པོ་བགྲང་གིས་མི་ཟིན་པ་དག་ཡོད་དེ། ཚེ་ཡི་རིག་བྱེད་ཀྱི་གཞུང་ཆེན་ནི་《ཐང་ལ་འབར་གྱི་གཞུང་》དང་། 《ཙ་ར་ཀའི་གཞུང》 《ཡན་ལག་བརྒྱད་པའི་སྙིང་བོ་བསྡུས་པ་》ཞེས་བྱ་བ་གསུམ་ཡིན་ལ། འདི་དག་ནི་རྒྱ་གར་གསོ་དཔྱད་རིག་པའི་བསྟན་བཅོས་གྲགས་ཅན་དག་ཡིན། དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དོན་གྱི་ཉིང་ཁུ་བསྡུས་པ་ལྟ་བུ་ད་ལྟ་བསྟན་འགྱུར་གྱི་ཁྲོད་བཞུགས་པའི་སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་ལོ་སུམ་བརྒྱ་ཡས་མས་སུ་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་སུ་སྐུ་འཁྲུངས་པར་བཤད་པའི་རིག་པའི་དཔའ་བོ་དཔལ་ལྡན་ཕ་ཁོལ་ལམ་སློབ་དཔོན་རྟ་དབྱངས་ཀྱིས་བརྩམས་པར་གྲགས་པའི་《ཡན་ལག་བརྒྱད་པའི་སྙིང་བོ་བསྡུས་པ་》དང་རང་འགྲེལ།སློབ་དཔོན་དཔའ་བོའི་སྲས་ཆགས་པ་མངོན་དགའ་ཞེས་པ་རྒྱ་གར་ནུབ་ཕྱོགས་ཁ་ཆེ་ཡུལ་དུ་སྐུ་འཁྲུངས་པ་དེས་མཛད་པའི་《ཡན་ལག་བརྒྱད་པའི་སྙིང་པོའི་རྣམ་པར་འགྲེལ་བའི་ཚིག་གི་དོན་གྱི་ཟླ་ཟེར་》དང་《སྨན་མིང་སྒྲ་སྦྱོར་ངེས་པ》 《སྨན་མིང་སྒྲ་སྦྱོར་ངེས་པ་》ཞེས་པའི་བསྟན་བཅོས་འདི་ནི་ཁོང་གིས་བརྩམས་པའི་《འགྲེལ་པ་ཟླ་ཟེར་》ལས་སྨན་མིང་རྣམས་ལོགས་སུ་བགར་ནས་སྨན་རྫས་246གི་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་དང་། དེར་མ་འདུས་པའི་སྨན་མིང་150ལྷག་གི་སྨན་གྱི་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་དང་སྨན་གྱི་ངོ་བོ་སོགས་གསུངས་ཡོད་པའི་བསྟན་བཅོས་ཆེ་གྲས་ཤིག་ཡིན། དེ་མ་ཡིན་པའི་ཤ་ལི་ཧོ་ཏྲས་མཛད་པའི་《རྟའི་ཚེའི་རིག་བྱེད་》དང་། དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་དནནྡྲའམ་སྤྱིན་པའི་དབང་བ་ཞེས་བྱས་མཛད་པའི་《ཚེ་ཡི་རིག་བྱེད་མཐའ་དག་གི་སྙིང་པོ་བསྡུས་པ་》འདིའི་ནང་དུ་སྨན་རྫས་ཀྱི་སྐོར་ལ་སྤྱི་སྨན་གོར་ཙོ་ལི་ལྟ་བུའི་སྨན་སྦྱོར་བཅུ་ལྷག་དང་། རིན་ཆེན་དངུལ་ཆུའི་འདུལ་ཐབས་དང་རྫས་སྔགས་ཀྱི་སྲུང་བཅོས་རྣམས་འདུས་ཡོད། སློབ་དཔོན་ཉི་མ་སྲུང་བས་མཛད་པའི་《སྨན་དཔྱད་གཅེས་གྲུབ》 སློབ་དཔོན་ཙ་ར་བ་ཏྲས་མཛད་པའི་《སྨན་ཡིག་ཁ་འཐོར་གཅེས་བསྒྲིགས》འདིའི་ནང་དུ་འབྱུང་བ་བཞིའི་སྲིད་པའི་ཆགས་ལུགས། རླུང་གནས་ནད་ཀྱི་བརྟག་པ། རྨི་ལམ་བཟློག་ཐབས། འཛག་པ་གཅོད་པའི་མན་ངག་ལ་སོགས་པ་ཡོད། འཛམ་གླིང་མཛེས་པའི་རྒྱན་དྲུག་གི་ཡ་གྱལ་སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱི་《གསང་ཏིག་སྒྲོན་མ་》དང་། 《རྩ་ཡིག་ཉི་ཟེར་སྒྲོན་མ》 《སྨན་འཚོ་བའི་མདོ》 《སྦྱོར་བ་བརྒྱ་བ་》སོགས་ཡོད། དེ་དག་གི་ཁྲོད་དུ་ཅུང་འཐུས་ཚང་ཡིན་པ་ནི་སློབ་དཔོན་དཔའ་པོས་མཛད་པའི་《ཡན་ལག་བརྒྱད་པའི་སྙིང་པོ་བསྡུས་པ་》ཡིན་ཏེ། འདི་ནི་གནའ་བོའི་རྒྱ་གར་གྱི་ཙ་ར་ཀ་སྡེ་བརྒྱད་དང་། གཅེར་མཐོང་རིག་པའི་རྒྱུད་ལ་སོགས་པ་གནའ་བོ་དྲང་སྲོང་རིག་འཛིན་རྣམས་ཀྱི་ལུགས་སུ་གྲགས་པའི་སྨན་དཔྱད་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྙིང་བོ་གཅིག་ཏུ་དྲིལ་བ་ཡིན་པས་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་མཚན་ལའང་《ཡན་ལག་བརྒྱད་པའི་སྙིང་པོ་བསྡུས་པ་》ཞེས་བརྗོད། ད་ཡོད་རྒྱ་གར་ཚེ་ཡི་རིག་བྱེད་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ཚད་ལྡན་གྱི་གྲས་ཡིན། བསྟན་བཅོས་འདིར་མདོ་ཡི་གནས་དང་། ལུས་ཀྱི་གནས། ནད་གཞིའི་གནས། ནད་གསོ་བའི་གནས། ལུས་གསོ་བའི་ཆོ་ག་གྲུབ་པའི་གནས། ཕྱི་མའི་གནས་བཅས་གནས་དྲུག་ཏུ་བགོས་ནས་བྱ་བ་སྤྱོད་ལམ་གྱི་སྐོར་དང་། འཚོ་བ་ཟས་ཀྱི་སྐོར། ལག་ལེན་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་སྐོར། གྲུབ་པ་ལུས་ཀྱི་སྐོར། སྦྱོར་བ་སྨན་གྱི་སྐོར་སོགས་ལེའུ་120སྒོ་ནས་གསུངས་ཡོད་པའི་བསྟན་བཅོས་ཆེ་གྲས་ཤིག་ཡིན། བསྟན་བཅོས་འདིར་ཐེངས་འདིའི་བདག་གི་དཔྱད་ཞིབ་བྱེད་བཞིན་པའི་སྨན་རྫས་རིག་པའི་སྐོར་ལའང་ནང་དོན་ཁ་ཚང་བར་འདུས་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། 《ཡན་ལག་བརྒྱད་པའི་སྙིང་པོ་བསྡུས་པ་》ལས་མདོ་གནས་ཀྱི་ལེའུ་དགུ་བ་ནི་སྨན་ལ་སོགས་པའི་བྱེ་བྲག་ཤེས་བར་བྱ་བའི་ལེའུ་ཡིན་ཏེ། “སྨན་རྣམས་ཉིད་ཀྱི་རོ་ལ་སྩོགས།། དེ་ནི་དེ་ལ་བསྟེན་པའི་མཆོག། དེ་ཡང་འབྱུང་ལྔའི་བདག་ཉིད་ཅན།།ས་ལ་བརྟེན་ཏེ་སྐྱེ་བ་ཡིན།། ཆུ་ནི་སྐྱེ་གནས་མེ་དང་རླུང་།། ནམ་མཁའ་རྣམས་ནི་ཚོགས་པ་ལས།། དེ་སྐྱེས་གྱུར་དང་ཁྱད་པར་བྱུང་།།” ཞེས་གསུངས་ཡོད་པ་བཞིན་སྨན་རྫས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྟེན་ནམ་རྩ་བ་ནི་འབྱུང་བ་རྣམ་པ་ལྔ་ཡིན་ཏེ། འབྱུང་བ་དེ་དག་ལའང་ནུས་པ་དང་ཡོན་ཏན་ལས་སོགས་མི་འདྲ་བ་རེ་གསུངས་ཡོད་པ་ནི་གཤམ་གྱི་རེའུ་མིག་ལས་གསལ།
རེའུ་མིག 1 ཡན་ལག་བརྒྱད་པའི་གཞུང་ལས་བསྟན་པའི་འབྱུང་བའི་ནུས་པ་དང་ཡོན་ཏན་ལས་བཅས་མཚོན་པའི་རེའུ་མིག
སྐབས་འདིར་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞིའི་གཞུང་དང་ཅུང་མི་མཐུན་པ་ཞིག་ནི་སྨན་གྱི་ནུས་པ་རྣམ་པ་བརྒྱད་ལ་སྨན་གྱི་མཐུ་རྣམ་པ་བརྒྱད་ཅེས་བཏགས་ཡོད། དེ་ལས། “སྨན་མཐུ་ལ་ལས་བཤད་པ་ནི།། ལྕི་སྣུམ་བསིལ་དང་འཇམ་པ་དང་།།ཡང་རྩུབ་ཚ་དང་རྣོ་བ་སྟེ།། དེ་ལྟར་རྣམ་པ་བརྒྱད་དུ་འདོད།། སྨན་མཐུ་ཙ་ར་ཀས་བཤད་པ།།གང་གིས་བྱ་བ་གང་བྱེད་པ།། མཐུ་མིན་ཅིར་ཡང་མི་བྱེད་ཀྱི།།དེ་དག་ཐམས་ཅད་མཐུ་ཡིས་བྱེད།། དེ་ན་ལྕི་ལ་སྩོགས་པ་ཉིད།། ནུས་པའི་ཁྱད་པར་ལྡན་པ་དང་།། ཡོན་ཏན་མ་ལུས་སྙིང་པོར་ནི།། གྱུར་པས་མཐུ་ཞེས་བཤད་པ་དག། དོན་དང་མཐུན་པར་བཏགས་པ་ཡིན།། ་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་སྟོབས་ཡིན་ཞེས་ཀྱང་སྟོན་པར་བྱེད་”③ཅེས་གསུངས་ཡོད་པར་གཞིགས་ན་སྔ་དུས་སུ་སྨན་གྱི་ནུས་པ་རྣམ་པ་བརྒྱད་ལ་སྨན་གྱི་མཐུ་རྣམ་པ་བརྒྱད་ཅེས་འབྱུང་བ་དང་། གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞིའི་གཞུང་དུ། “ནུས་པའི་ཁྱད་དང་ལྡན་པས་མཐུ་ཞེས་བརྗོད།” ཅེས་པ་དང་ཅུང་འདྲ་མོད། སྐབས་འདིར་སྨན་གྱི་ནུས་པ་དང་མཐུ། སྟོབས་ལ་སོགས་པ་གཅིག་འདྲ་ཡིན་པར་བརྗོད་ཡོད་མོད་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་གཞུང་ན་བཀོད་ཡོད་པ་ལྟ་བའིུ་ཞིབ་ཚགས་དེ་འདྲ་མི་འདུག སྨན་མཐུ་རྣམ་པ་བརྒྱད་ནི་ལྕི་སྣུམ་བསིལ་དང་འཇམ་པ་དང་། ཡང་རྩུབ་ཚ་དང་རྣོ་བ་རྣམ་པ་བརྒྱད་ཞེས་འབྱུང་བ་འདི་ལས་ནུས་པ་འཇམ་པོའི་ཚབ་ལ་《གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་》རུ་རྟུལ་བ་བཞག་ཡོད་པའང་གཞུང་འདི་གཉིས་ཅུང་མི་འདྲ་བའི་ཚུལ་ཞིག་གོ།
ནུས་པའི་འབྱུང་ཚུལ་ལ། 《ཡན་ལག་བརྒྱད་པའི་སྙིང་བོ་བསྡུས་པ་》ལས། “རོ་ཚ་སྐྱུར་དང་ལན་ཚྭ་རྣམས།། གོ་རིམ་བཞིན་ཏུ་དྲོ་ནུས་ལྡན།། ཁ་དང་བསྐ་དང་མངར་བ་རྣམས།། དེ་བཞིན་དུ་ནི་བསིལ་བ་ཉིད།། ཁ་དང་ཚ་དང་བསྐ་བ་རྣམས།། དེ་བཞིན་རྩུབ་ཅིང་དྲི་མ་སྲི།། ལན་ཚྭ་སྐྱུར་མངར་སྣུམ་པ་དང་།། བཤང་གཅི་ཐུར་གྱི་དབུགས་འབྱིན་བྱེད།། ལན་ཚྭ་ལས་བསྐ་དེ་བས་ཀྱང་།། མངར་བ་མཆོག་ཏུ་ལྕི་བ་ཡིན།། སྐར་ལས་ཚ་དང་དེ་བས་ཀྱང་།། ཁ་བ་དག་ནི་ཡང་བ་ཡིན།།”④ ཞེས་སོགས་འབྱུང་ལ་འདིར་ནུས་པ་དྲུག་མ་གཏོགས་བསྟན་མེད་པ་དང་དེ་ལས་ཀྱང་དྲོ་བའི་ནུས་པ་གསར་དུ་བསྟན་ཡོད།
རེའུ་མིག 2 ཡན་ལག་བརྒྱད་པའི་གཞུང་ལས་བསྟན་པའི་སྨན་གྱི་ནུས་པའི་འབྱུང་ཚུལ་མཚོན་པའི་རེའུ་མིག
ཡང་དེ་ཉིད་ལས། “སྨན་ནི་སྣ་ཚོགས་བདག་ཉིད་ཅན།།ཉི་མ་ཟླ་བའི་སྟོབས་ཅན་ཡིན།། འགྲོ་འདི་གསལ་དང་མི་གསལ་ལས།། ནམ་ཡང་འདའ་བར་མི་འགྱ་”⑤ཞེས་སྨན་ཐམས་ཅད་ཉི་མ་དང་ཟླ་བའི་སྟོབས་ལས་བྱུང་བ་ནི་འཇིག་རྟེན་གྱི་འགྲོ་བ་ཐ་དག་གསལ་བ་དང་མི་གསལ་བ་གཉིས་ལས་མི་འདའ་བ་བཞིན་དུ་སྨན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ངོ་བོ་མདོར་ན་ཚ་གྲང་གཉིས་སུ་བགར་ཡོད། སྨན་གྱི་ཞུ་རྗེས་ལའང་“མངར་དང་ལན་ཚྭ་ཞུ་རྗེས་མངར།། སྐྱུར་བའི་ཞུ་རྗེས་སྐྱུར་བ་ཡིན།། ཁ་དང་བསྐ་དང་ཚ་བ་རྣམས།། ཞུ་རྗེས་ཕལ་ཆེར་ཁ་བ་ཡིན།།” ཞེས་དང་།“མངར་བ་ལ་སོགས་རོ་སྐྱེ་བ།། ས་ཆུ་མེ་ས་ཆུ་དང་མེ།། མཁའ་རླུང་མེ་རླུང་ས་དང་རླུང་།། གཉིས་གཉིས་ཤས་ཆེ་རིམ་ལས་འབྱུང་།།”ཞེས་གསུངས་ཡོད་པ་ལས་ཞུ་རྗེས་ཕྱི་མ་ཁ་བར་འགྱུར་བ་དང་། རོ་ཁ་བ་རྟེན་མཁའ་རླུང་གིས་བསྐྱེད་པ་སོགས་ནི་རང་ཅག་གི་གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞིའི་དགོངས་པ་དང་ཅུང་མི་མཐུན་པ་ཞིག་ཏུ་འདུག་པ་ལས་གཞན་རྣམས་ནི་རྒྱ་གར་དང་བོད་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ཕྱོགས་གོང་འོག་རྣམས་ཚིག་གི་མང་ཉུང་ཙམ་ལས་དོན་གྱི་གནད་གཅིག་ཏུ་བབ་ཡོད་པར་སེམས། སྤྱིར་བཏང་དུ་རྒྱ་གཞུང་《ཡན་ལག་བརྒྱད་པའི་སྙིང་བོ་བསྡུས་པ་》ལས་སྨན་རྫས་ཀྱི་སྐོར་ལ་སྨན་ལ་སོགས་པའི་བྱེ་བྲག་ཤེས་པར་བྱ་བའི་ལེའུ་དང་། རོ་ཐ་དད་པར་ཤེས་པར་བྱ་བའི་ལེའུ་གཉིས་ཀྱི་སྒོ་ནས་སྨན་རྫས་རིག་པའི་ནང་དོན་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་བསྟན་ཡོད། ཡང་སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས་མཛད་པར་གྲགས་པའི་《གསང་ཏིག་སྒྲོན་མ་》ལས། “གསོ་བ་སྨན་གྱི་མདོའ་བསྟན་པ། དེ་ལ་སྤྱི་དོན་རྣམ་པ་བདུན།། བསྐྱེད་པའི་རྒྱུ་དང་སྐྱེ་ས་དང་།། འདྲ་བའི་དཔེ་དང་བཏུའ་དུས་དང་།།རོ་དང་ནུས་པ་དབྱེའ་བ་དང་།། སྦྱར་བའི་ཐབས་དང་རྣམ་པ་བདུན།།”⑥ ཞེས་སྨན་རྫས་རིག་པའི་ནང་དོན་རྣམས་སྤྱི་དོན་རྣམ་པ་བདུན་གྱིས་སྒོ་ནས་གཏན་ལ་ཕབ་ཡོད་པ་དང་།ཡང་དེ་ཉིད་ལས། “བསྐྱེད་པའི་རྒྱུ་ལྔ་སྐྱེ་ས་དགུའ།། བཏུའ་བའི་དུས་བཞི་འདྲ་བའི་མདོག། བཏུའ་བའི་དུས་ནི་རྣམ་པ་གསུམ།། རོ་ལ་དྲུག་སྟེ་རྣམ་པ་བརྒྱད།། དབྱེའ་བ་བསྡུས་པའི་ཚུལ་གྱིས་དགུའ།།” ཞེས་གསུངས་པ་དང་། ཡང་གཞུང་དེའི་སྨན་མཆོག་མ་གི་ཏ་བསྟན་པའི་ལེའུ་ལས། “སྨན་གནས་བདུད་རྩི་མ་གི་ཏ།། བསྐྱེད་པའི་རྒྱུ་ནི་འབྱུང་བ་ལྔ།། མྱེ་ཡིས་དྲོད་བསྐྱེད་ཆུ་ཡིས་བརླན།། ས་ཡིས་བསྐྱེད་ཅིང་རླུང་གིས་བསྐྱོད།། ནམ་མཁའ་ལོ་འབྲས་གོ་ཡང་འབྱེད།། ་་་་་་་་རོ་དྲུག་ཁ་དང་མངར་བ་དང་།། བསྐ་དང་ཚ་དང་ལན་ཚྭ་སྐྱུར་དང་ངོ་།། ནུས་པ་བརྒྱད་ནི་ལྕི་དང་ཡང་བ་དང་།། ཚ་དང་བསིལ་དང་འཇམ་པ་དང་།། རྣོ་དང་སྣུམ་དང་རྩུབ་པའོ།།ཞེས་གསུངས་ཡོད། ཡང་དེ་ཉིད་ལས། སྨན་གྱི་རོ་དང་ནུས་པ་ཞེས་པ་ལས། སྨན་ལ་རོ་ཡོད་རོ་ལ་ནུས་པ་འབྱུང་།། རོ་ནི་ཁ་མངར་བསྐ་བས་མཁྲིས་པ་སེལ།། ཚ་སྐྱུར་ལན་ཚྭས་བད་ཀན་སེལ་བར་བྱེད།། མངར་སྐྱུར་ལན་ཚྭས་རླུང་ནད་སེལ།།ཚ་བ་སེལ་བས་གྲང་རླུང་བསྐྱེད།། གྲང་བ་སེལ་བས་ཚ་བ་བསྐྱེད།། དྲག་ན་ལྡོག་པའི་རྒྱུ་རུ་བཤད།། ནུས་པ་བརྒྱད་པར་དབྱེའ་བ་གསུམ།། བསིལ་དང་དྲོད་དང་སྙོམས་པའོ།། དེ་ཡང་བཏང་དང་སྤང་བའོ།། ནུས་པ་བསིལ་བ་འདི་རྣམས་སོ།།་་་་་་་་ཏིག་ཏའི་ཁྲག་དང་མཁྲིས་པ་སེལ། ཧོང་ལེན་ཚད་འཁྲུའི་ཟུག་གཟེར་འཇོམས།།བོང་ང་དཀར་པོའི་དུག་ནད་སེལ།། སུམ་ཅུ་ཏིག་གིས་ཚ་བ་སེལ།། ལྷག་པར་མཚེར་བའི་ཚ་བ་སེལ།། སྤང་རྩི་སྙོམ་པས་སྣ་འདྲེན་ནོ།།” ཞེས་སོགས་འབྱུང་བ་ནི་གོང་གི་ཡན་ལག་བརྒྱད་པའི་སྙིང་བོ་བསྡུས་པ་དང་མཚུངས་པར་ནུས་པ་བརྒྱད་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་དང་། སེལ་བྱ་ནད་ཀྱི་དམིགས་དབྱེ། དེ་ལྟ་བུའི་ནུས་པ་བསྟེན་དྲགས་ན་ལྡོག་པའི་རྒྱུ་རུ་འགྱུར་ཚུལ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་ཡོད། དེ་མ་ཡིན་པར་བསྟན་བཅོས་འདི་ལས་ལྷག་པའི་ཁྱད་ཆོས་ཤིག་མཐོང་ཐུབ་པ་ནི། ཡང་དེ་ཉིད་ལས། “ནད་དང་དོན་ལ་སྤང་བ་ནི།། རྩབས་རུ་ཚྭ་ནི་རླུང་ལ་སྤང་།། སྤྱིར་ཡང་ཚྭ་སྣ་རྣམས་ནི་ཁྲག་དང་མཁྲིས། བད་ཀན་སྨུག་པོ་དག་ལ་སྤང་།། ཁ་རུ་ཚྭ་ནི་སྙིང་རླུང་དག་ལ་སྤང་།། པི་པི་ལིང་ནི་བད་ཀན་སྨུག་ལ་སྤང་།། གཡེར་མ་སྙིང་རླུང་ཅན་ལ་སྤང་།། ལྕ་བ་བད་ཀན་སྨུག་ལ་གནོད།། དེ་རྣམས་སྤང་བ་བསྟན་པ་ཡིན།།” ཞེས་ནད་དང་དོན་ལ་སྨན་གང་དང་གང་སྤང་དགོས་པའི་ཚུལ་བསྟན་ཡོད་པ་ནི་བསྟན་བཅོས་འདིས་སྨན་རྫས་རིག་པའི་ཁྱད་ཆོས་ཤིག་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་ནའང་མི་ཆོག་པ་མེད།
རེའུ་མིག 3 མདོར་བསྡུས་《གསང་ཏིག་སྒྲོན་མ་》ལས་བསྟན་པའི་སྨན་གྱི་ནུས་པ་བརྒྱད་མཚོན་པའི་རེའུ་མིག
སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱི་《སྨན་འཚོ་བའི་མདོ་》ལས།“ལུས་ཡུལ་དུས་དག་བརྗོད་ནས་བྲོ་དྲུག་ཁྱད་པར་མདོར་བསྟན་པ། མངར་ཀུན་བསིལ་ཏེ་བད་ཀན་བསྐྱེད་དེ་རླུང་མཁྲིས་སེལ་བྱེད་ན།། ཞུན་མར་བུ་རམ་སྙིང་གཟེར་གཟེ་མ་དྲོ་དང་སྟརྐ་དྲོ།། མུ་ཀ་སྦྲང་རྩི་སྐམ་སའི་ཤ་དང་ནས་དང་བུ་རམ་རྙིང་།། བད་ཀན་སེལ་ཏེ་ཉེ་ཤིང་ར་མཉེ་བད་ཀན་མི་སྐྱེད་སྙོམས།། ཚ་བ་དྲོ་སྟེ་མཁྲིས་བསྐྱེད་རླུང་དང་བད་ཀན་སེལ་བྱེད་ན།། སྲོགས་ཆགས་མཁྲིས་པ་མཁྲིས་སེལ་ན་ལེ་ཤམ་ནི་རླུང་ཡང་བསྐྱེད།།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་མངར་དང་བསྐ་དང་ལན་ཚྭ་གསུམ་ཡང་རིམ་བཞིན་མས་ལྕི་སྟེ།། སྐྱུར་དང་རྩུབ་དང་ཁ་བ་གསུམ་ནི་དེ་བཞིན་མར་(རྩུབ)ཅིང་ཡང་།། ཁ་བ་བསྐ་དང་ལན་ཚྭ་གསུམ་ཡང་རིམ་བཞིན་མས་རྩུབ་སྟེ།།མངར་དང་སྐྱུར་དང་ཚ་བ་གསུམ་ཡང་དེ་བཞིན་མར་(སྣུམ་)ཞིང་འཇམ།། རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་གསུམ་ཀ་འདྲ་སྟེ་ཉིད་ཀྱིས་ཉིད་སྐྱེས་པས།། ལུས་དང་ཡུལ་དུས་ཟས་སྤྱོད་ཚུལ་གཅིག་འདོམ་ན་ནད་ལྡང་སྟེ།། ཇི་ལྟར་མཐུན་པར་འཕྲོད་སྦྱར་རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་མི་ལྡང་ཕན།། དེ་ཕྱིར་འཕྲོད་དང་མི་འཕྲོད་ལ་སོགས་ཚུལ་བཞིན་འདིར་བསྟན་པ།།”⑦ ཞེས་གསུངས་ཡོད་པ་ནི་སྨན་རྫས་ཀྱི་རོ་དྲུག་གི་ཁྱད་པར་ལ་སོགས་རྩ་བའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་སྐོར་ཡིན་པས་གཤམ་གྱི་རེའུ་མིག་ཏུ་ཁ་གསལ་བར་བཀོད་ན།
རེའུ་མིག 4 《སྨན་འཚོ་བའི་མདོ་》ལས་བསྟན་པའི་རོ་དྲུག་དང་ནུས་པ། སེལ་བྱ་ནད་དང་དམིགས་བསལ་གྱི་ལས་མཚོན་པའི་རེའུ་མིག
ཡང་དེ་ཉིད་ལས། “རླུང་ནི་མངར་སྣུམ་ལྕི་དྲོ་འཕྲོད་དེ་ཚ་སྐྱུར་དྲོ་མི་འཕྲོད།། མཁྲིས་པ་ཁ་མངར་བསིལ་དང་འཕྲོད་དེ་ཚ་སྐྱུར་དྲོ་མི་འཕྲོད།། བད་ཀན་སྣུམ་ལྕི་བསིལ་དང་མི་འཕྲོད་རྩུབ་ཚ་སྤྱོད་(ཡང)དང་འཕྲོད།།” ཞེས་འབྱུང་ངོ་།།
རེའུ་མིག 5 《སྨན་འཚོ་བའི་མདོ་》ལས་རོ་དྲུག་པོ་སྤྱིར་ཉེས་གསུམ་དང་འཕྲོད་མི་འཕྲོད་བསྟན་པའི་རེའུ་མིག
དེ་བཞིན་རོ་དྲུག་གི་མིང་གི་རྣམ་གྲངས། སློབ་དཔོན་ཟླ་བ་མངོན་དགས་མཛད་པའི་《སྨན་མིང་སྒྲ་སྦྱོར་ངེས་པ་》ལས། “མངར་བ་ནི་མ་དྷུ་ཞེས་བྱའོ།། སྐྱུར་བ་ནི་ཙུ་ཀྲ་ཞེས་བྱའོ།། ལན་ཚྭ་ནི་པ་ཏྲུ་ཞེས་བྱའོ།། ཚ་བ་ནི་ཀ་ཊུ་ཞེས་བྱའོ།།ཁ་བ་ནི་ཏིག་ཏ་ཞེས་བྱའོ།། དེ་ལྟར་སོ་སོའི་རོ་རྣམས་ཤེས་པར་བྱའོ།།”⑧ཞེས་གསུངས་ཡོད།གོང་དུ་གླེང་བ་བཞིན་རྒྱ་གཞུང་《ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་》དང་སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱི་སྨན་ཡིག་བཅས་ལས་བྱུང་བའི་སྨན་རྫས་ཀྱི་རྟེན་འབྱུང་བ་ལྔ་དང་རོ་དྲུག སྨན་གྱི་མཐུའམ་ནུས་པ་བརྒྱད། ཞུ་རྗེས་གསུམ་སོགས་ལས་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་དང་ཅུང་མི་མཐུན་པ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་རོ་ཁ་བའི་རྟེན་མཁའ་རླུང་། ཞུ་རྗེས་ཁ་ཚ་བསྐ་གསུམ་ཁ་བར་གཞག་པ། ནུས་པ་བརྒྱད་ལས་རྟུལ་བའི་ཚབ་དུ་འཇམ་པ་བཞག་ཡོད་པ་དང་། དེ་མ་ཡིན་པའི་ནུས་པའི་གྲངས་བགྲང་ཚུལ་དང་། ནུས་པའི་འབྱུང་ཚུལ། སྨན་རྫས་གང་དང་གང་ནད་གཞི་གང་ལ་སྤང་དགོས་ཚུལ་སོགས་གསུངས་ཡོད་པའི་དམིགས་བསལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱང་འབའ་ཞིག་མཆིས། ཡིན་ཡང་《ཡན་ལག་བརྒྱད་པའི་སྙིང་བོ་བསྡུས་པ་》དང་སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱི་སྨན་ཡིག་སོགས་ལས་ནུས་པ་བརྒྱད་ཀྱི་བགྲང་ཚུལ་དང་འབྱུང་ཚུལ་ཐད་བསྟན་བཅོས་སྔ་ཕྱིའི་དོན་མི་མཐུན་པའི་གནས་ཚུལ་ཡང་ཡོད།
གཉིས། ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་གི་སྨན་རྫས་རིག་པའི་རིག་གཞུང་མ་ལག་དང་བསྡུར་དཔྱོད།
ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་ཀྱང་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་དང་འདྲ་བར་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཡུན་རིང་ཞིང་། གཞུང་ལུགས་དང་ལག་ལེན་སོགས་ཧ་ཅང་འཐུས་ཚང་ཡིན་པའི་འཛམ་གླིང་གི་སྲོལ་རྒྱུན་གསོ་རིག་ཆེན་པོ་བཞིའི་གྲས་ཀྱི་ནང་ཚན་ཞིག་ཡིན།འདིར་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་གི་སྨན་རྫས་རིག་པའི་གནའ་བོའི་བསྟན་བཅོས་ཆེན་མོ་《ཞིང་བདག་སྔོ་འབུམ་རྒྱུད་》དང་《སྔོ་འབུམ་རབ་གསལ་》སོགས་གཞུང་ལུགས་གྲགས་ཅན་གྱི་དགོངས་གཞི་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ནས་གླེང་ན། ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་གི་སྨན་རྫས་ཀྱི་ནུས་པ་འབྱུང་བྱེད་གཙོ་བོ་ནི་ནུས་པ་བཞི་དང་རོ་ལྔ། གྱེན་ཐུར་གཡེང་སྙིགས། སྨན་གྱི་རྒྱུ་ལམ།དུག་གཤིས། སྦྱར་ཐབས། འཛེམ་བྱ་སོགས་དོན་ཚན་རྣམ་པ་ལྔའི་སྒོ་ནས་སྨན་ནུས་རྒྱས་པར་འཆད་ཡོད། དེ་དག་ལས་ཀྱང་གཙོ་བོ་ནུས་པ་བཞི་དང་རོ་ལྔ་རྩལ་བཏོན་ནས་སྨན་རྫས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ནུས་པ་གླེང་བཞིན་ཡོད།
1.ནུས་པ་བཞི། ཀྲུང་སྨན་གྱི་ནུས་པ་བཞིའི་སྨན་ནུས་སོ་སོ་ནི་ནད་ཐོག་གི་ནུས་པར་བརྟེན་ནས་སྨན་རྫས་ཀྱི་ཐོག་མའི་ནུས་པ་དེ་རྟོགས་བཞིན་ཡོད་དེ། ཚ་གྲང་དང་བསིལ་དྲོད་བཞི་ལ་དབུགས་བཞི་ཟེར། ཚ་དྲོད་དང་གྲང་བསིལ་ནི་ངོ་བོ་མི་མཐུན་པ་གཉིས་ཏེ། དྲོད་དང་ཚ་བ། གྲང་དང་བསིལ་བ་རྣམས་ཀྱི་ཆོས་མཐུན་པས་ཚ་རྗེས་དྲོད་དང་། གྲང་རྗེས་བསིལ་བ་ཡིན་པ་སོགས་ནི་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་གི་ཁྱད་པར་རོ།། དེ་བས་ཀྲུང་ལུགས་སྨན་རྫས་ཁ་ཤས་ལ་རྒྱུན་ལྡན་དུ་ཚ་ཆེ་བ། གྲང་ཆེ་བ། བསིལ་ཆུང་བ། དྲོད་ཆུང་བ་སོགས་ཀྱི་མིང་བརྡ་བཀོལ་ནས་སྨན་ནུས་ཀྱི་ཁྱད་པར་འབྱེད་བཞིན་ཡོད་དེ། སྨན་གྱི་ཚ་གྲང་དང་བསིལ་དྲོད་ནི་སྨན་གྱི་ནུས་པ་ལུས་སྟེང་དུ་ཐེབས་པ་ལས་སླར་བཏགས་པ་ཞིག་སྟེ་རང་གཞུང་ན་བཤད་པའི་འབྲས་མིང་རྒྱུ་ལ་བཏགས་པའོ།། ཚ་བ་འཇོམས་བྱེད་ཀྱི་སྨན་ཕལ་ཆེར་ངོ་བོ་བསིལ་བ་ཡིན། དེ་ལས་ལྡོག་པར་ནད་གྲང་བ་འཇོམས་པའི་སྨན་ཕལ་ཆེར་དྲོད་སྨན་གྱི་གྲས་སུ་གཏོགས། སྤྱིར་བཏང་དུ་དྲོ་བ་དང་ཚ་བས་གྲང་བའི་ནད་རྟགས་སེལ་ཐུབ་པ་མ་ཟད་དྲོད་ཡོད་པའི་སྒོ་ནས་གྲང་བ་ལུས་ཀྱི་ཕྱིར་འདེད་ཐུབ་པའི་ནུས་པའང་ཡོད་དེ།དཔེར་ན་ཀྲུང་སྨན་ནང་དུ་བཀོད་སྤྱོད་ཀྱི་ཚད་མཐོ་བའི་སྒ་སྐྱ་དང་ཧྥུའུ་ཙི་ལྟ་བུ། ཚ་བའི་ནད་སེལ་བ་དང་ཚ་བ་བསིལ་དུ་བསྒྱུར་བའམ་ཐུར་དུ་སྦྱོང་བའི་ནུས་པ་ཡོད་པ་ནི་པཱེ་མུའུ་དང་བྱེ་རྡོ་ལྟ་བུ་བསིལ་བ་དང་གྲང་བའི་ནུས་པ་ཅན་གྱི་སྨན་རྫས་དག་ཡིན། འདི་ནི་ཀྲུང་ལུགས་སྨན་རྫས་ཀྱི་སྨན་ནུས་འབྱུང་བྱེད་ཀྱི་རྩ་བ་ནུས་པ་བཞི་ཡིན་ནོ།། ཚ་གྲང་སྙོམས་པ་སོགས་ཀྱི་སྨན་ནུས་ཀྱང་ཡོད།
2.རོ་ལྔ། རོ་ལྔ་ནི་ཚ་བ། མངར་བ། སྐྱུར་བ། ཁ་བ།ལན་ཚྭ་བ་བཅས་རྩ་བའི་རོ་ལྔ་གཏན་འཁེལ་བྱས་ཡོད།ནང་གསེས་ཀྱི་དབྱེ་བ་བགར་ལུགས་སོགས་ཀྱང་ཡོད་མོད།རྩ་བའི་རོ་དྲུག་པོ་འདི་དག་ཀྱང་གདགས་སྲིབས་ཀྱི་རང་བཞིན་གཉིས་སུ་བགར་ནས་ཚ་བ། མངར་བ། རོ་མི་གསལ་བ་གདགས་གཤིས་དང་། སྐྱུར་བ། ཁ་བ། ལན་ཚྭ་བཅས་ནི་སྲིབས་གཤིས་ཁོངས་སུ་བསྡུས་ནས་སྨན་གྱི་ནུས་པ་གླེང་ཡོད།
3.གྱེན་ཐུར་གཡེང་སྙིགས། འདིར་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་གི་སྨན་རྫས་རིག་པ་ལས་བྱུང་བའི་(升降浮沉)ཞེས་པར་སྨན་གྱི་ནུས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ནད་ཀྱི་ངོ་བོ་གྱེན་དུ་འདྲེན་པ་དང་། ཐུར་དུ་འཁྲུ་བ། ལུས་ཀྱི་ཕྱི་རུ་གཡེང་བ་དང་ནང་དུ་སྙིགས་པའི་ཆ་ནས་དེ་ལྟར་བསྒྱུར་ཡོད། ནད་རིགས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་གྱུར་ཚུལ་དང་ནད་རྟགས་སུ་འཁྲུ་བ་དང་སྐྱུགས་པ། ཡང་ན་བ་སྤུའི་བུ་ག་བརྒྱུད་ནས་ལུས་ཀྱི་ཕྱི་རུ་གྲང་རྔུལ་ཐོན་པ་སོགས་ན་ཚུལ་མངོན་པ། དེ་བས་ནད་བབས་དང་བསྟུན་ནས་ལེགས་བཅོས་དང་ནད་སེལ་བའི་སྨན་འདི་དག་ལ་བལྟོས་བཅས་ཀྱི་གྱེན་ཐུར་གཡེང་སྙིགས་ཀྱི་ནུས་པ་ལྡན། འདིས་ལུས་ཁམས་ཀྱི་འཕེལ་ཟད་འཁྲུགས་གསུམ་གྱི་འདུ་བ་སྙོམས་པར་བྱེད་དོ།། གྱེན་དུ་འདྲེན་པ་དང་ཕྱིར་གཡེང་བའི་སྨན་ཕལ་ཆེར་རོ་མངར་བ་དང་ཚ་བ་ཅན་ཤས་ཆེ་ལ་དབུགས་ནུས་ཀྱི་ཆ་ནས་ཚ་དྲོད་ཀྱི་ངོ་བོར་གཏོགས།ཐུར་དུ་འཁྲུ་བ་དང་ནང་དུ་སྙིགས་པ་ཕལ་ཆེར་ནི་རོ་ཁ་སྐྱུར་ལན་ཚྭ་དང་དབུགས་ནུས་ཀྱི་ཆ་ནས་གྲང་བསིལ་ལྡན།
དེ་བས་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་གི་སྨན་རྫས་རིག་པའི་དོན་ཐམས་ཅད་གདགས་སྲིབས་ཁམས་ལྔ་དང་དེ་ལ་བརྟེན་པའི་ནུས་པ་བཞི་དང་། རོ་ལྔ་བཅས་ནི་སྨན་རྫས་རིག་པའི་རྩ་བའི་གཞུང་དོན་གྱི་སྐོར་ཡིན་པ་ནི་གོང་དུ་གླེང་ཟིན་པ་དང་། དེ་མ་ཡིན་པའི་སྨན་གྱི་དུག་གཤིས་དང་རྒྱུ་ལམ། སྦྱར་ཐབས་སོགས་ཀྱང་ཡོད་མོད་འདི་དག་ནི་རོ་དང་ནུས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་འབྱུང་ཕྱིར་འདིར་ཡིག་ཚོགས་ལ་དོགས་ནས་སྐབས་འདིར་གླེང་མེད།
གསུམ། ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་སྨན་རྫས་རིག་པའི་རིག་གཞུང་མ་ལག
1.རྟེན་འབྱུང་བའི་རྣམ་བཤད། གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞིའི་མཇུག་དོན་ཡོངས་གཏད་སྐབས། “འགྲོ་བའི་ལུས་འདི་འབྱུང་བ་བཞི་ལས་གྲུབ།། གསོ་བྱའི་ནད་ཀྱང་འབྱུང་བ་བཞི་ཡིས་བསྐྱེད།། གཉེན་པོ་སྨན་ཡང་འབྱུང་བཞིའི་ངོ་བོ་ཉིད།།ལུས་ནད་གཉེན་པོ་བདག་ཉིད་གཅིག་པར་འབྲེལ།།”aཞེས་གསུངས་པ་ནི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་གཏན་ཚིག་གི་རྣམ་པ་(思维模式)ལུས་ནད་གཉེན་པོ་གསུམ་བདག་ཉིད་གཅིག་པའི་འབྲེལ་བ་གྲུབ་ཚུལ་དེ། སྲོལ་རྒྱུན་གསོ་རིག་གཞན་རྣམས་སུ་འབྱུང་ལྔའི་རིགས་ལམ་བཀོལ་བ་ཤིན་ཏུ་མང་མོད།འདི་ལྟ་བུའི་གཏན་ཚིག་གི་རྣམ་པ་ནི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་གསོ་རིག་གཞན་གང་ནས་ཀྱང་མཐོང་མི་ཐུབ་ཕྱིར་འདི་ནི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ཁྱད་ཆོས་གཙོ་བོའི་གྲས་ཡིན་པ་ཀུན་གྱིས་ཁས་མི་ལེན་པ་ག་ལ་སྲིད། ཁྱད་པར་དུ་འདི་ལྟ་བུའི་རིག་པ་འདི་ཉིད་ལུས་ཁམས་ཏེ་གནོད་བྱ་ཁམས་ཀྱི་ངོས་འཛིན་དང་།གནོད་བྱེད་ཉེས་པའི་ངོས་འཛིན། གསོག་ལྡང་ཞི་གསུམ་ངོ་བོར་གྱུར་བའི་ནད་གཞིའི་འགྱུར་ལུགས། གཉེན་པོ་སྨན་དཔྱད་སོགས་ཀྱི་འགྲོ་ལྡོག་སོགས་འབྱུང་བའི་རིགས་ལམ་གྱིས་ལེགས་པར་གཏན་འཁེལ་བྱས་ཡོད་པ་འདི་སྤྱིར་ན་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་པའི་ཁྱད་ཆོས་དང་བྱེ་བྲག་ཏུ་དཔལ་ལྡན་གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞིའི་ཁྱད་ཆོས་ཁོ་ན་གྲུབ་པས་གསོ་རིག་གཞན་དང་བསྟན་བཅོས་གཞན་གང་ན་ཡང་འདི་ལྟ་བུ་མཐོང་མི་ཐུབ།
རེའུ་མིག 6 གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་ལས་བསྟན་པའི་འབྱུང་བ་ལྔ་མཚོན་པའི་རེའུ་མིག
རེའུ་མིག 7 འབྱུང་བ་ལྔ་དང་དེའི་བྱེད་ལས་མཚོན་པའི་རེའུ་མིག
འབྱུང་བ་དེ་ལའང་བཞི་དང་ལྔ། བརྒྱད་ལ་སོགས་པའི་གྲངས་ཀྱི་འདོད་ཚུལ་མང་ཙམ་ཡོད་མོད་འདིར་གཙོ་བོ་གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞིའི་དགོངས་པ་ལྟར་དུ་བཞག་ཡོད། གོང་གི་རེའུ་མིག་འདི་ནི་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་ཙམ་མ་ཟད་པའི་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་གཞན་དག་ལས་བྱུང་བའི་འབྱུང་བ་ལྔ་དང་དེའི་མཚན་ཉིད། ཉེས་གསུམ་གཙོར་གྱུར་པའི་ནད་སོ་སོ་འཇོམས་པའི་བྱེད་ལས་དང་། དེས་འདོད་པའི་ཡོན་ཏན་ལྔ་སྟེ་གཟུགས་སྒྲ་དྲི་རོ་རེག་བྱ་སོགས་གང་ཤས་ཆེ་ཚུལ། དབང་ལྔ་དང་དོན་ལྔ་སྣོད་དྲུག་སོགས་འབྱུང་བ་དང་ཕན་ཚུན་བར་ཅི་ལྟར་འབྲེལ་ཚུལ། དེ་མ་ཡིན་པའི་དུས་ལྔ་དང་ཁ་དོག་ལྔ། ཕྱོགས་ལྔ་ལ་སོགས་པ་འབྱུང་བ་གང་ཤས་ཆེ་ཚུལ་སོགས་གསལ་བར་གསུངས་ཡོད་པ་རྣམས་སླད་མར་འབྱུང་བའི་རིག་པ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པ་རྣམས་ལ་དམིགས་ནས་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་བཀོད་པ་དང་། དེ་མིན་འབྱུང་ལྔ་རིག་པ་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་ཙམ་མ་ཟད་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྩ་བའི་རིགས་ལམ་དུ་གྲུབ་ཡོད་ཚུལ་ར་སྤྲོད་ཀྱི་ཆེད་དུ་རེའུ་མིག་འདི་བཟོས་པ་དང་། རེའུ་མིག་འདི་ལས་འབྱུང་བ་ལྔ་དང་ཚན་པ་སོ་སོའི་འབྲེལ་བ་ཙམ་ལས་ཚན་པ་སོ་སོའི་བར་ལ་འབྲེལ་བ་ག་རེ་ཡོད་ཚུལ་སོགས་ནི་ཐེངས་འདིའི་བརྗོད་གཞི་མིན་པས་རེ་ཞིག་བསྐྱུར་ཡོད། སྐབས་འདིར་རོ་དྲུག་བསྐྱེད་ཚུལ་བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་པ་ལ། རྒྱུད་ལས།“ས་ཆུ་མེ་ས་ཆུ་མེ་ཆུ་དང་རླུང་།། མེ་རླུང་ས་རླུང་གཉིས་གཉིས་རོ་དྲུག་བསྐྱེད།།”⑩ ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར། རྩ་བའི་རོ་དྲུག་འབྱུང་བ་གཉིས་རེའི་བསྐྱེད་ཚུལ་བསྟན་ཡོད་པ་གཤམ་གྱི་རི་མོ་ལ་གསལ།
རི་མོ1 འབྱུང་བ་ལྔ་དང་རོ་དྲུག་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་གྲུབ་ཚུལ།
རེའུ་མིག 8 《གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་》ལས་བསྟན་པའི་འབྱུང་བའི་ཡོན་ཏན་དང་གྲངས་ཚད་མཚོན་པའི་རེའུ་མིག
2.བརྟེན་པ་རོའི་རྣམ་བཤད། བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཕྱི་མོར་གྱུར་བའི་《དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་》ལས། “ངོ་བོ་ལྕེ་ལ་གསལ་བས་རོ་ཞེས་བྱ།།” ཞེས་གསུངས་པ་ནང་བཞིན། ལྕེའི་དབང་བོ་དང་ཕྲད་པའི་རྗེས་བྲོ་བ་བྱེ་བྲག་དང་བཅས་པ་སོ་སོར་གསལ་ཞིང་ཚོར་བར་བྱེད་པ་དེ་ལ་ཟེར་བ་ཡིན། སྐྱེམས་འགྲེལ་ལས། “འབྱུང་བའི་མཚན་ཉིད་དང་ལྷན་ཅིག་པའི་རྫས་ལྕེའི་དབང་ཤེས་དང་ཡིད་ཀྱི་བྱེ་བྲག་ཕྱེད་པར་གསལ་ཏེ། ངོ་བོ་ལྕེ་ལ་བསལ་བས་རོ་ཞེས་བྱ། རོ་དེ་ལ་མངར་སྐྱུར་ལན་ཚྭ་ཁ་ཚ་བསྐ་”⑾ཞེས་དྲུག་འབྱུང་བ་སྟེ། རོ་དྲུག་ནི་རྩ་བའི་དབྱེ་བ་ཡིན་ལ་ནང་གསེས་སུ་བཞི་ཁྲི་དྲུག་སྟོང་དྲུག་བརྒྱ་ང་དྲུག་ལ་སོགས་པའི་དབྱེ་བ་རྒྱས་པར་ཡོད་དོ།།
རེའུ་མིག 9 《གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་》ལས་བསྟན་པའི་རོ་དྲུག་གི་རྟེན་དང་སེལ་བྱ་ནད་སོགས་མཚོན་པའི་རེའུ་མིག
3.སྨན་གྱི་ནུས་པ་དང་སྟོབས། སྨན་གྱི་ནུས་པ་ལ་རྫས་དང་རྗེས་སུ་མཐུན་པའི་རོའི་ནུས་པ་དང་། སྨན་རྫས་ཀུན་ལ་ཐུན་མོང་དུ་ཡོད་པའི་ངོ་བོའི་ནུས་པ་རྣམ་གཉིས་ཡོད་དེ། ཕྱི་མ་འདི་ནི་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་གི་གཞུང་ཁོ་ནར་ཡོད་པའི་ཁྱད་ཆོས་ཡིན་པས་འདི་ལ་ནང་གསེས་སུ་དབྱིབས་མཐུན་གྱི་ནུས་པ་དང་། ཁ་དོག་གི་ནུས་པ་དང་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་ནུས་པ་ལ་སོགས་པའི་དབྱེ་བ་ཆེན་པོ་བརྒྱད་ཡོད་པ་ནི་གཞན་དུ་ཤེས་པར་གྱིས། སྤྱིར་ན་ནུས་པ་ཞེས་པ་ནི་རྫས་གང་ཞིག་ཚུལ་དང་ལྡན་པའི་ངང་བསྟེན་ན་ལུས་ཟུངས་ལ་བདེ་བ་སྟེར་བའི་ཕྱིར་སྨན་ཞེས་བྱ་སྟེ། དེ་《གཡུ་ཐོག་གསར་རྙིང་གི་རྣམ་ཐར་》ལས། “ནད་ལ་མི་ཕན་ནད་ལ་གནོད།།”ཅེས་པ་ལྟར་དང་། གཞན་ཕྱོགས་འཇོམས་ཤིང་རང་ཕྱོགས་འཕེལ་བྱེད་ཀྱི་ནུས་པ་རོ་དྲུག་དང་ལྷན་གཅིག་ཏུ་གནས་པའི་ནུས་པ་དང་རྫས་ངོ་བོ་རེ་ལ་ཡོད་པའི་ནུས་པ་གཉིས་སུ་དབྱེ། ཡང་ན། རོ་སྤྱིའི་རང་རྒྱུད་ལ་ཡོད་པའི་འབྱུང་བའི་རང་བཞིན་ལྕི་བ་ལ་སོགས་ཕན་གནོད་ཀྱི་ནུས་པ་ལ་ནུས་པ་ཞེས་བྱ་ཞིང་།དེ་རྣམས་ཀྱི་ནང་ནས་རོ་ནུས་ཞུ་རྗེས་ཐམས་ཅད་དུ་ནད་སེལ་བ་བྱ་མཐར་ཕྱིན་པའི་ངང་ཚུལ་ཁྱད་པར་ཐོན་པ་དེ་ལ་མཐུ་ཞེས་ཀྱང་བརྗོད། སྨན་གྱི་སྟོབས་ཞེས་བྱ་བ་ནི། རྒྱུད་ལས། “གངས་ཅན་འབིགས་བྱེད་ཟླ་ཉིའི་སྟོབས་ཅན་ལས།། བསིལ་དྲོད་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་སྟོབས་ཞེས་བྱ།།”
རེའུ་མིག 10 《གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་》ལས་བསྟན་པའི་སྨན་གྱི་ནུས་པ་བརྒྱད་མཚོན་པའི་རེའུ་མིག
4.སྨན་གྱི་ཞུ་རྗེས། ཞུ་རྗེས་ཞེས་པ་ནི་ཕོ་བའི་མེ་དྲོད་གསུམ་གྱིས་མྱག་བཞུ་དྭངས་སྙིགས་ཕྱེ་བའི་གནས་སྐབས་སོ་སོའི་རོ་ཇི་ལྟར་གྱུར་པ་ལས་དེ་དང་ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བའི་མཚན་ཉིད་ལས་བྱེད་པའི་ནུས་པ་སྟོབས་ཅན་དེ་ལ་བྱ། 《ཟླ་ཟེར་》ལས། “ཕོ་བའི་མེ་དང་འཕྲད་པ་ལས།། གང་ཞིག་རོ་གཞན་འབྱུང་གྱུར་པས།། རོ་རྣམས་གྱུར་ནི་མཐར་ཞུ་བ།། དེ་ནི་ཞུ་བ་ཞེས་སུ་བཤད།།” ཡང་དེ་ལས། “རྫས་ཐམས་ཅད་ཡོངས་སུ་ཞུ་བར་གྱུར་པའི་དུས་སུ་འབྲས་བུ་ལས་རྗེས་སུ་དཔག་བྱ་སྟེ། ཕོ་བའི་མེ་དྲོད་དང་འབྲེལ་བ་ལས་རོ་རྣམས་རང་གི་རང་བཞིན་ལས་གཞན་དུ་འགྱུར་བ་ལ། དེ་ལ་ནི་རྣམ་པ་གསུམ་ཉིད་ཡིན་གྱི་རོ་དྲུག་ཡོད་ཀྱང་དྲུག་ནི་མ་ཡིན་ནོ།། དེ་བས་ཁྱད་པར་དུ་སྨིན་པར་གྱུར་བ་ལ་ཞུ་ཞེས་བྱ་ཡིས་གང་ཞིག་ཅུང་ཟད་སྨིན་པར་འགྱུར་བ་ནི་མ་ཡིན་ནོ།། དེ་བཞིན་དུ་མཐོ་བཙུན་དྲང་སྲོང་ཙ་ར་ཀསརྫས་ཀྱི་རོ་ནི་འབབ་པ་ལ།།ལུས་ཀྱི་མཐའ་ནི་ཇུ་བ་ཡིན།། ཇི་སྲིད་གནས་པ་ཡོན་ཏན་ཏེ།། འདུས་པ་ལས་ནི་ཤེས་པར་འགྱུར།། ཞེས་པ་དང་། རྒྱུད་ལས། ཞུ་རྗེས་ཕོ་བའི་མེ་དང་འཕྲད་པའི་ཚེ།། བད་མཁྲིས་རླུང་གིས་རིམ་པར་ཞུ་བ་ལས།། མངར་དང་ལན་ཚྭས་ཞུ་རྗེས་མངར་བར་ཞུ།། སྐྱུར་བ་རོ་མཚུངས་ཁ་ཚ་བསྐ་གསུམ་ཁ།།”ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་གསུངས་ཡོད་པ་དང་། ཞུ་རྗེས་ལའང་གནས་སྐབས་དང་མཐར་ཐུག་ཕྲ་རགས་སོགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་དུ་མ་བྱེད་རྒྱུ་ཡོད་པ་ནི་རིགས་པས་དཔྱད་དགོས་སོ།།
རེའུ་མིག 11 《གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་》ལས་རོ་དྲུག་གི་ཞུ་རྗེས་འབྱུང་ཚུལ་དང་དེས་ནད་གང་སེལ་བའི་རེའུ་མིག
5.སྨན་གྱི་ཡོན་ཏན་བཅུ་བདུན། 《མེས་ཞལ་》ལས།“མཐུ་དང་ནུས་པ་ནི་ཐམས་ཅད་དུ་ཐོགས་པ་དང་རྡུགས་པ་མེད་པར་འགྲོ་བ་ཡིན་པས་སྨན་གང་ལ་ཡོན་ཏན་གྱི་རིགས་གང་ཅུང་ཟད་ཡོད་པ་དེ་ཐམས་ཅད་ལའོ།། མཐུ་དང་སྟོབས་དེ་དག་ལ་ཡོད་པའི་མཚུངས་ལྡན་གྱི་ཆོས་ཀྱིས་དེ་དང་མི་མཐུན་པའི་ཆོས་གཞན་འཇོམས་པར་བྱེད་པ་དེ་ལ་ཡོན་ཏན་ཞེས་བྱ་ཞིང་། ཡོན་ཏན་ཚོགས་པ་ལས་ནུས་མཐུ་དང་། ནུས་མཐུ་ཚོགས་པ་ལས་སྟོབས་འབྱུང་བ་ལྟར་གཅིག་ལ་མ་བརྟེན་གཅིག་མ་ཡིན་ནོ།། རྒྱུད་ལས། དེ་དག་ཕལ་ཆེར་རོ་ལས་རྗེས་འབྱུང་སྟེ།། རོ་ནི་ས་སོགས་རྣམས་ལ་བརྟེན་པའི་ཕྱིར།། ལྕི་སྣུམ་ལ་སོགས་དེ་ལས་འབྱུང་བ་ཡིན།།”⑿ ཞེས་པ་ལས་རོ་ལ་སོགས་པ་ནི་འབྱུང་བ་ལས་བྱུང་བའང་གསལ་བོར་ཤེས་ཐུབ་བོ།། དེ་ལྟར་ན་སྨན་གྱི་ཡོན་ཏན་བཅུ་བདུན་ནི་ནུས་པ་བརྒྱད་ལ་བརྟེན་ན་བྱུང་བ་ཡིན་པས་ཁྱད་གཞི་དང་ཁྱད་ཆོས་ཀྱིས་ཚུལ་དུ་གྲུབ། དེ་དག་རྣམས་ཀྱང་མདོར་དྲིལ་ན་གོང་དུ་གླེང་བའི་འབྱུང་བ་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བ་ཡིན་ནོ།།
རེའུ་མིག 12 《གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་》ལས་ཡོན་ཏན་བཅུ་བདུན་ནུས་པ་བརྒྱད་དུ་བསྡུ་ཚུལ་གྱི་རེའུ་མིག
རེའུ་མིག 13 《གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་》ལས་སྨན་གྱི་ཡོན་ཏན་བཅུ་བདུན་གྱིས་ནད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཉི་ཤུ་འཇོམས་ཚུལ་གྱི་རེའུ་མིག
སྤྱིར་ན་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་ལས་ནད་ཉེས་པ་གསུམ་ལ་སྨན་གྱི་ནུས་པ་བརྒྱད་དང་། ནད་ཚ་གྲང་གཉིས་ལ་སྨན་གྱི་སྟོབས་གཉིས། ནད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཉི་ཤུ་ལ་སྨན་གྱི་ཡོན་ཏན་བཅུ་བདུན་གྱི་འགྲོ་ལྡོག་བསྟན་ཡོད་པ་ནི་གསོ་བ་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་སྤྱི་སྒྲོམ་ཆེ་བའི་རྟགས་དང། གཞན་སྲོལ་རྒྱུན་གསོ་རིག་གོང་མ་གཉིས་དང་བསྡུར་ན་སྨན་རྫས་ཀྱི་རྩ་བའི་གཞུང་ལུགས་སྐོར་ལ་བོད་ཀྱི་《གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་》ཡི་གཞུང་ན་བསྟན་ཡོད་པའི་ནང་དོན་ཁ་ཚང་བ་འདི་ལྟ་བུ་ཞིག་གང་ནས་ཀྱང་རྙེད་མ་སོང་། དེར་མ་ཟད་པའི་སྨན་གྱི་སྦྱར་ཐབས་དང་སྨན་གྱི་ཞུ་རྗེས་སོགས་ཀྱི་རྗེས་དཔག་གི་བློ་ལ་བརྟེན་ནས་སྨན་གྱི་ནུས་པས་ནད་ལ་ཕན་གནོད་ཀྱི་ནུས་པ་འབྱུང་བའི་ཐབས་ལམ་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་འདི་དག་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་གི་སྨན་རྫས་རིག་པའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ལགས་པས་རྗེས་རབས་རྣམས་ཀྱིས་རིག་གནས་སྣ་མང་གི་འགལ་འདུའི་འོག་ཏུ་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་སྨན་རྫས་ཀྱི་ནང་དོན་རྣམས་ཚུལ་བཞིན་ཏུ་ཤེས་ན་འགྲོ་ཀུན་སྡུག་ལས་འདྲེན་པའི་ལྕགས་ཀྱུ་ཡིན་ནོ།།
མཆན་འགྲེལ།
①བྱམས་པ་ཕྲིན་ལས། 《གསོ་རིག་ལོ་རྒྱུས》 དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པའི་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་དངོས་ཚན་སློབ་གསོའི་འཆར་འགོད་སློབ་དེབ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།2010.9 P.18-19
②《དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི》 བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1992.12 p4
③④⑤སློབ་དཔོན་དཔའ་བོ། 《ཡན་ལག་བརྒྱད་པའི་སྙིང་པོ་བསྡུས་པ》(གསོ་རིག་ཀུན་བཏུས་པོད་གསུམ་པ)མི་རིགས་སྐྲུན་ཁང་། 2011.9 p415-416 p419-420 p419-420
⑥སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ། 《གསང་ཏིག་སྒྲོན་མ》 (གསོ་རིག་ཀུན་བཏུས་པོད་བརྒྱད་པ) མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2011.9 p358
⑦སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ། 《སྨན་འཚོ་བའི་མདོ》 (བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་ཀུན་བཏུས་པོད་བརྒྱད་པ) མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2011.9 p256
⑧སློབ་དཔོན་ཟླ་བ་མངོན་དགའ། 《སྨན་མིང་སྒྲ་སྦྱོར་ངེས་པ》 (གསོ་རིག་ཀུན་བཏུས་པོད་བརྒྱད་པ) མ་ི རགི ས་དཔ་ེ སྐྲུན་ཁང་། 2011.9 p379
⑨《དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི》 བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1992.12.p663
⑩《རྒྱུད་བཞིའི་འགྲེལ་ཆེན》བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1992.12 p95
⑾《དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི》 བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1992.12.p 26
⑿《དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི》 བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1992.12.p 28
