ཀྲུང་གོའི་བོད་ལྗོངས་དྲ་བ། > རྩོམ་རིག
༄༅། །བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་ཟློས་གར་རྩོམ་རིག་གི་འཕེལ་འགྱུར་སྐོར་གླེང་བ།
ནང་དོན་གནད་བསྡུས། རྩོམ་ཡིག་འདིར་རྩོམ་ཆོས་ཀྱི་རྣམ་པ་གཞིར་བཟུང་སྟེ། བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་ཟློས་གར་རྩོམ་རིག་ནི་ཨ་ཅེ་ལྷ་མོའི་ཟློས་གར་རྩོམ་རིག་དང་རྣམ་ཐར་ཟློས་གར་རྩོམ་རིག་ཅེས་རྣམ་པ་གཉིས་སུ་མངོན་སྟངས་དང་། སྲོལ་རྒྱུན་ཟློས་གར་རྩོམ་རིག་གི་གསར་རྩོམ་ཐད་ནས་གྲུབ་འབྲས་ཆེན་པོ་ལོན་ཐུབ་མེད་པ་དེ་གཙོ་བོ་སྔ་མའི་མཁས་དབང་དག་གི་རིག་
རྫོགས་ཆེན་པདྨ་སྐལ་བཟང་གི་སྙན་ངག«བྱེས་བགྲོད་ཅིག་གི་རྗེས་དྲན»ཞེས་པར་གསར་དུ་དཔྱད་པ།
གནའ་དེང་ཚིག་དོན་ལ་དབང་འབྱོར་བའི་སྙན་ངག་གི་བོད་ཡུལ་དུ། ད་སྐབས་ཅུང་ཙམ་སྲོལ་རྩོམ་བུ་མོའི་རང་གཤིས་ལ་གྲོང་གི་ན་མཉམ་གྱི་སྐྱེ་བོ་དག་གིས་རྒྱང་ནས་ལྟ་ཙམ་གྱི་དཀྱོག་མཚམས་འདི་ནས། ཁོ་བོས་སྙན་གཞུང་གི་ཕུན་ཚོགས་རྣམས་རེ་ཞིག་སྦས་དོན་རང་བཞིན་དུ་བྱས་ཏེ་དེ་ལ་ཤིན་ཏུ་རྒྱུས་པའི་སྙན་ངག་པ་ཀུན་མཁྱེན་
བོད་ཀྱི་དེང་རབས་སྒྲུང་གཏམ་གྱི་ཞིང་གྲོང་སྤྲོས་བརྗོད་དང་དེའི་སྒྱུ་རྩལ་མཚོན་ཐབས་གླེང་བ།
སྒོ་མེ་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས་ཀྱི་སྒྲུང་གཏམ་བྱིངས་ལ་བལྟས་ན། ཁོང་ནི་སྒྲུང་གཏམ་བརྩམས་ཆོས་སུ་ཅི་ཞིག་བརྗོད་པ་དང་ཇི་ལྟར་བརྗོད་པ་གཉིས་ཟུང་འབྲེལ་གྱིས་གསར་རྩོམ་ལ་གཞོལ་མཁན་ཞིག་ཏུ་མཐོང་ཡོང་སྟེ། ཁོང་གི་སྒྲུང་གཏམ་ཕལ་མོ་ཆེར་གྲོ་ཞིང་ཁ་ཞེས་པའི་ཡུལ་སྡེ་གཅིག་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་ཡུལ་ཁམས་དང་རྒྱབ་ལྗོངས་སུ་དྲངས་ནས།
༄༅། །བསྒྱུར་བཅོས་སྒོ་འབྱེད་ཚུན་གྱི་ལོ་ངོ45རིང་གི་བོད་ཀྱི་སྐྱེས་མའི་རྩོམ་རིག་གི་གནས་བབ་གླེང་བ།
[ནང་དོན་གནད་བསྡུས།] བསྒྱུར་བཅོས་སྒོ་འབྱེད་བྱས་ནས་ལོ་ངོ45འཁོར་བའི་རིང་། བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་འཕོ་འགྱུར་ཆེན་པོ་བྱུང་བ་དང་བསྟུན་ནས་སྐྱེས་མའི་སྤྱི་ཚོགས་གོ་གནས་ལ་སྔ་ན་མེད་པའི་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་ཡོད་ལ། ཁོ་མོ་ཚོས་ཀྱང་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་དང་རིག་གནས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ནུས་ཤུགས་བཏོན་ཡོད་པ་སྨོས་མ་དགོས། ཡིན་ནའང་དུས་
ཐོག་དང་མདའ།
ཁོའི་སྐད་འཕང་ལ་ཐོག་སྐད་འདྲ་བའི་ང་རོ་དྲག་པོ་ཞིག་འདྲེས་པས་རིམ་གྱིས་མིང་ལའང་ཐོག་ཅེས་འབྱོར། ཁོ་ནི་རི་གསུམ་རྩེ་ནས་ཀི་ཞིག་བཏབ་ཚེ། ཐང་སྟོང་དུ་འདུར་འགྲོས་བྱེད་པའི་སྤྱང་ཀི་རྣམས་ཀྱང་ལུས་པོ་ཀུམ་ཀུམ་དང་རྔ་མ་སྒྱིད་ཁུག་ཏུ་དྲུད་དེ་འབྲོ་ཡང་མི་ཐུབ་པའི་རྔོན་པ་ཞེ་རྩུབ་ཅན་ཞིག་ཡིན། མདའ་ཞེས་འབོད་པའི་རྔོན་པ་དེ་ནི་ང་ཡིན་ཏེ།
ཁ་ཐུམ།
མོའི་ཁ་ཐུམ་སྔོ་སྐྱའི་གོང་གི་ཁྲ་ཆིལ་ཆིལ་གྱི་མིག་གཉིས་འཛུམ་དམུལ་དམུལ་བྱེད་བཞིན་ཚུར་ཡོང་གིན་འདུག མོའི་མདུན་ཕྱོགས་ན་ང་གཅིག་པོ་མ་གཏོགས་མི་གཞན་མེད་པས་ང་ལ་གཟས་ནས་འཛུམ་དམུལ་བྱེད་བཞིན་པ་གསལ་པོ་རེད།
ལོ་མང་པོ་ཞིག་གི་རྗེས་སུ།
ལོ་མང་པོ་ཞིག་གི་རྗེས་སུ། ངེད་གཉིས་གློ་བུར་དུ་ཆང་ཁང་ཞིག་ནས་འཕྲད་པ་ནི་ཅི་འདྲའི་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པ་ཞིག་རེད་ཨང་། མ་མཐའ་ཡང་ས་མཐའ་སྡེ་མཐའ་འདི་ནས་འཕྲད་སྲིད་པ་ནི་ངའི་དྲན་པའི་དགུ་ལའང་མ་ཤར།
རྩོམ་སྒྲིག་པ།
ཁོའི་རྩོམ་ཡིག་ཅིག་ལ་རྒྱལ་ཡོངས་སློབ་ཆེན་སློབ་མའི་རྩོམ་ཡིག་འགྲན་བསྡུར་ཁྲོད་ཕུལ་བྱུང་བྱ་དགའ་ཐོབ་པ་ནས་བཟུང་ཁོ་རང་སྔར་ལས་ལྷག་པར་རྩོམ་རིག་ལ་དགའ་ཞིང་རྩོམ་རིག་དང་འབྲལ་ཐབས་མེད་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་སོང་བར་མ་ཟད། རྗེས་ཀྱི་འཚོ་བའང་དཔེ་དེབ་རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་ཞིག་ནས་བསྐྱལ་ཐུབ་ན་ཅི་མ་རུང་སྙམ་པའི་རེ་བ་དང་འཆར་གཞི་བཟོས་མྱོང་།
༄༅༎རབ་རྒྱན་ཤིང་འབྲུག་ལོའི་ལོ་སར་སྨོན་ཚིག་ནོར་བུའི་བུམ་བཟང་ཞེས་བྱ་བ།
བཤད་བྲུག
ཇ་ཁ་ཆང་ཁའི་སྐད་ཆ་ལ་མཚོན་ན། དོན་ལ་གནས་མི་གནས་སྣ་ཚོགས་པ་ཡིན་ཅིང་། དོན་ལ་མི་གནས་པའི་ཆ་དེར་འབྲོག་པ་ཚོས“བཤད་བྲུག་འཕུད་པ”ཡང་ཟེར།
རྟ་མཆོག་གསེར་གྱི་བུམ་པ།
ལང་ཐའོ་ཧྲ། པེ་ཏའེ་ཧོ།
1954ལོར“ལོ་ལྔ་ཚན་དང་པོ”ཡི་འཆར་གཞི་རྒྱལ་ཁའི་དབྱངས་དང་འགྲོགས་ནས་མདུན་དུ་སྐྱོད་ཅིང་། ཀྲུང་གོ་གསར་པའི་རྩ་ཁྲིམས་དང་པོ་འབྱུང་ལ་ཉེ་བས། མའོ་ཙེ་ཏུང་གི་སེམས་པ་སྤྲོ་བས་ཁེངས་ཏེ་ཉེ་འགྲན་གྱི་ལས་མི་རྣམས་ལ་གསུངས་དོན། ཀྲུང་གོའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་མཐོ་རླབས་འཕྱུར་ལ་ཉེ་
བོད་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་ཁེད་དང་འབྲེལ་ནས་བྱིས་པའི་བློ་སྒོ་འབྱེད་ཐབས་སྐོར་གླེང་བ།
ཁེད་ནི་བྱ་དངོས་ཀྱི་གཟུགས་དབྱིབས་དང་མཚོན་དོན་གང་རུང་སྦས་ནས་ཚིག་ཉུང་དོན་བསྡུས་ཀྱི་སྒོ་ནས་གསང་བའི་གནད་འབྱིན་པའི་རིག་པའི་ཐབས་རྩལ་ཞིག་ཡིན་པས། དེས་ལོ་ཆུང་བྱིས་པ་རྣམས་ལ་རང་གི་འཚོ་བའི་ནང་རྐང་ཟུག་པའི་ཤེས་བྱ་ངོས་འཛིན་དང་བརྒྱུད་སྒྲོག་བྱེད་པའི་བྱེད་ཐབས་གལ་ཆེན་འདོན་སྤྲོད་དང་། བྱིས་པའི་བསམ་གཞིག་གི་
བོད་མིའི་ཡ་རབས་གུས་ཞབས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན།
བོད་མི་རིགས་ནི་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་གི་སྔོན་ནས་ཤེས་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡུན་རིང་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན་པར་བརྟེན། མི་དང་མི་ཡི་བར་ལ་ཡ་རབས་གུས་ཞབས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་བཟང་བོ་ཡོད་ཅིང་དེ་ལ་གཞན་དང་མི་འདྲ་བའི་དམིགས་བསལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན། དེ་ལ་ནང་གསེས་སུ་དབྱེ་ན།དེ་སྔ་སྤྱི་ཚོགས་ཐོག་བླ་མ། སློབ་དཔོན། དགེ་རྒན།
གཞིས་ཀ་རྩེ་རྣམ་གླིང་ཤངས་པའི་ལྷ་མོའི་ཟློས་གར།
དུས་རབས་བཅུ་བཞི་པའི་དུས་དཀྱིལ་གྱི་སྟོན་ཟླའི་ཕྱི་དྲོ་ཞིག་ལ་སྤྲིན་པ་ལང་ལོང་དུ་འཁྲིགས་ཤིང་རླུང་བུ་སིལ་སིལ་ལྡང་། ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་ངོས་སུ་རླབས་སྒྲ་ཆལ་ཆིལ་དུ་སྒྲོག་བཞིན་སྐྱེ་བོའི་སེམས་ཁམས་སུ་སྐྱོ་ཤས་ཀྱི་རྣམ་པ་མངོན། གཙང་པོའི་ལྷོ་ངོགས་སུ་ཆོས་གོས་ངུར་སྨིག་གིས་བརྒྱན་པའི་བཙུན་པ་ཞིག་གིས་ཡིད་སྐྱོ་བའི་བཞིན་མདངས་ཀྱིས་གཙང་
བོད་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་དུ་བཀོད་པའི་གཉེན་སྒྲིག་གི་ཆོ་ག་བརྒྱད།(མུ་འགོད།)
བོད་ཁམས་ཡོངས་ཀྱི་སྤྱིའི་ཆ་ནས་བཤད་ན་ཆོས་ལུགས་རིག་གནས་དང་། ཐོན་སྐྱེད་ལས་རིགས་སོགས་ལ་མི་འདྲ་ས་ཆེར་མེད་ཀྱང་། ཡུལ་གྲུ་སོ་སོའི་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཁོར་ཡུག འཚོ་བའི་ཆ་རྐྱེན། ཁྱིམ་མཚེས་མི་རིགས་ལ་འབྲེལ་འདྲིས་མང་ཉུང་སོགས་ཀྱི་དབང་གིས། གཉེན་ཡ་གདམ་གསེས་དང་། འཛེམ་འཛིས་སོགས་མི་འདྲ་ལ།
སློབ་མའི་བསླབ་བྱ། (ཤན་སྦྱར་མ།)
སློབ་མའི་བསླབ་བྱ་འདི། །འཕགས་པའི་སྐྱེ་བོའི་གསུང་། །སྲི་ཞུ་གུས་བཀུར་དང༌། །བག་ཡོད་ཡིད་རྟོན་བྱ། །ཀུན་ལ་བྱམས་པས་སྐྱོང༌། །བཤེས་གཉེན་དམ་པ་བསྟེན། །ད་དུང་སྒྲུབ་ནུས་ན། །ཤེས་བྱ་གཞན་ཀྱང་སློབ། །
དཔེ་ཀློག་དང་སློབ་ཆེན།
མཚམས་འདི་ནས་ཤེས་བྱ་ཇི་ལྟར་འཚོལ་བ་དང་དཔེ་ཀློག་ཇི་ལྟར་བྱེད་པའི་གནད་དོན་གླེང་བར་བྱ། དེ་ཡང་དཔེ་ཀློག་ལ་ལུའུ་ཞུན་དང་ཀྲོའུ་ཙུའོ་རེན་སྤུན་མཆེད་གཉིས་ཀྱིས་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་ཤིང་ནང་དོན་གྱིས་ཕྱུག་པའི་དཔེ་ཞིག་བླངས་ཡོད་དེ། ལུའུ་ཞུན་ན་རེ། དཔེ་ཀློག་ནི་ཤོ་རྩེ་བ་དང་འདྲ་ཞེས་ཟེར།
བོད་ཡིག་གླེང་བ།
ཨ་ཕ་ལགས་ཀྱིས་གསུངས་པ་ལྟར་ན་ཕྲན་ཆུང་ལོ་གསུམ་ནས་བོད་ཡིག་འབྲི་ཀློག་གི་འགོ་བརྩམས་ཡོད་འདུག ད་ལྟའི་དྲན་འཛིན་དུ་ཐེངས་དང་པོར་བོད་ཡིག་སྦྱོང་དུས་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ཐོག་མའི་སྒྲ་གདངས་”ཀ”ཞེས་བཀླགས་པ་བརྗེད་མི་འདུག ངས་
རྒྱ་ནག་གི་རུས་བརྐོས་ཡི་གེ་བྱུང་ཚུལ་གྱི་ཟིན་ཐོ།
རུས་བརྐོས་ཡི་གེ་ས་འོག་ནས་ཐོན་པ་ནི་ལོ་ངོ་ཆིག་བརྒྱའི་སྔོན་གྱི་ཆིང་གོང་མ་ཀོང་ཞུས(光绪)ཀྱི་ལོ་དུས་ཡིན་ཏེ། ཀོང་ཞུས་ཁྲི་ལོ་བཅུ་བདུན་པའི(1891ལོ)སྔོན་ནས་ཧི་ནན་ཨན་དབྱང(河南安阳)གྲོང་འདབས་ཀྱི་གྲོང་སྡེ་ཆུང་བ་ཞེས་པའི་སྡེ་
ཡིད་ལྷུང་ས་ཆའི་ལྷ་རུ་དཔོན་གྱི་མཁར་ཤུལ་དང་གླིང་གི་རྗེས་ཤུལ།
ཡིད་ལྷུང་ས་ཆ་ལ་གླིང་སྒྲུང་དང་འབྲེལ་བའི་ས་མིང་དང་ངག་རྒྱུན་མང་བོ་བཤད་རྒྱུ་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་རོང་ཚ་ཞེས་པའི་སྡེ་བ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་རུ་ནུ་བོ་རོང་ཚ་དམར་ལེབ་ཀྱི་མཁར་ཤུལ་དང་། ཁོང་དང་འབྲེལ་བའི་ལོ་རྒྱུས་མང་པོ་ཡོད་རེད་ཟེར།
སྤུ་རྒྱལ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་བརྒྱད་པ་གྲི་གུམ་བཙན་པོའི་སྐོར་དཔྱད་པ།
ད་ལྟ་བདུན་གསུམ་དུས་རབས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ནི་མཁས་བརྒྱ་འགྲན་གླེང་དང་མེ་ཏོག་མཉམ་བཞད་ཀྱི་དཔེ་ལྟར་ཚང་མས་གཅིག་རྗེས་གཉིས་མཐུད་ངང་། ལོ་རྒྱུས་དང་རིག་གནས་ལ་ཁ་ཕྱོགས་དང་ཕྱོགས་བཞིན་མཆིས་མོད། དེ་དག་ཐམས་ཅད་དགོས་ངེས་དང་གལ་ཆེན་རང་བཞིན་ཞིག་ཡིན་པས་
བཀའ་འགྱུར་གྱི་པར་གཞི་ཁག་བྱུང་ཚུལ།
གཡུང་ལོ་བཀའ་འགྱུར་དཔར་མ། རབ་བྱུང་བདུན་པའི་མེ་སྟག་སྟེ་སྤྱི་ལོ༡༤༡༠ལོར་མིང་གོང་མ་གཡུང་ལོས་གོང་དུ་ཡབ་ཡུམ་གཉིས་ཀྱི་དྲིན་གསབ་དང་འོག་རྣམས་ཡང་ཕན་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དུ་དམིགས་ནས་<<ཚལ་པ་བཀའ་འགྱུར>>མ་ཕྱིར་བཟུང་སྟེ་ནན་ཅིང་དུ་བོད་ཡིག་བཀའ་འགྱུར་གྱི་གཞི་གསར་བཞེངས་བྱས་པ་དེར་ཁྱོན་
མདོ་སྨད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལས་ཙོང་ཁའི་རྒྱལ་བོའི་སྐོར།
མདོ་སྨད་ཙོང་ཁའི་ཡུལ་དུ། བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རྒྱུད་ཙོང་ཁའི་རྒྱལ་བོ་ཟེར་བའི་རྒྱལ་བོ་སྟོབས་ལྡན་ཞིག་བྱུང་ནས། ད་ལྟའི་ཟི་ལིང་མཁར་དུ་རྒྱལ་ས་བཟུང་སྟེ་མཐའ་མཚམས་བརྟན་པོར་སྲུང་། འདི་བ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རྒྱུད་ཡིན་པ། སུང་གི་ལོ་རྒྱུས་སོགས་རྒྱའི་ཡིག་དེབ་རྣམས་གཅིག་མཐུན་ཡིན་ཞིང་། མཚན་ལའང་ཇོ་སྲས་