རེ་ཁེ་དང་ས་ངན། རོང་མི་བཅས་ནི་དོན་གཅིག་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་ཡིན་ཞིང་ས་ཁོངས་མཚོན་པའི་བརྡ་དོན་ཞིག་ཏུ་གོ་རུང་བ་ཡིན་མོད། དེང་གི་སྐབས་ལ་ས་ངན་སྐོར་གྱི་དཔྱད་འབྲས་སུ་དེ་དག་གི་སྒྲ་བཤད་ཚུལ་བཞིན་དུ་མ་གོ་བའི་གནས་ཀྱང་དུ་མ་སྣང་།[1]
ལར་ས་ངན་ལུང་པ་ནི“རི་རབ་གྱིས་གྲལ་བསྟར། ཆུ་བོ་ཆེན་པོས་མཐའ་སྐོར། ནགས་ཚལ་སྟུག་ཅིང་གཡང་རོང་གཟར། བྱིའུ་ལམ་དེད་ནས་འགྲོ་འོང་བྱེད”[2]དགོས་པ་སོགས་ཕྱིའི་སྐྱེ་བོ་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་གློ་བུར་དུ་ཡུལ་དེ་ལ་ལྷགས་ཚེ་སྐྱི་གཡའ་བའི་སྣང་བ་རང་བཞིན་གྱིས་སྟེར་བའི་གནས་འབའ་ཞིག་ཡིན་མོད། ས་ངན་ལུང་པ་ལ་གནས་འཆའ་བའི་སྐྱེ་བོ་དག་གིས་རང་ཡུལ་ལ་ཞེད་སྣང་སྐྱེ་བའི་གནས་སྐབས་ནི་རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་འབྱུང་རེ་སྐན། ཡང་ཅུང་ཟད་བརྟགས་ཚེ། ས་ངན་གྱི“ངན”ནི་བོད་སྐད་ཀྱི་བརྡ་འགྲེལ་ཕལ་ཆེར་བཟང་པོའི་ལྡོག་ཟླ་དང་། དམན་པའི་དོན་ལ་འཇུག་མོད། འོན་ཀྱང་བརྡ་རྙིང་དང་ཁམས་སྐད་ཀྱི་བརྡ་ལུགས་ལ་གཞིགས་ཚེ། དེའི་ནང་དོན་ནི་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བཟང་པོའི་ལྡོག་ཟླར་འཇུག་པའི་ངེས་པ་མེད། དེ་ཡང་སྔར་བཙན་པོ་སྟག་རི་སྙན་གཟིགས་ཡབ་སྲས་ཀྱི་རིང་ལ་ཟིང་པོ་རྗེ་རྨེག་མེད་བཏང་སྟེ་ཡུལ་ངས་པོ་བཙན་པོའི་མངའ་འོག་ཏུ་བླངས་པར་གྲགས་པ་ལས་ཡུལ་ངས་པོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དོན་དངོས་ཐོག་ཡུལ་ངན་པོ་ལ་འཇུག་པར་སྣང་སྟེ་རྗེས་འཇུག་གི་ཐོབ་ཐང་བླ་འོག་བསྒྱུར་པའི་རྣམ་པ་ལ་གཏོགས་པ་ཡིན། འོན་ཀྱང་ཡུལ་ངན་པོ་ནི་ཡུལ་ཐ་ཤལ་གྱི་དོན་དུ་འཇུག་པར་མ་མཐོང་སྟེ། ཟིང་པོ་རྗེ་ནི་སྤུ་རྒྱལ་བཙན་པོ་མ་དར་གོང་སྐྱིད་ཤོད་ཀྱི་ཡུལ་འདིར་དབང་བསྒྱུར་གྱི་མཐུ་སྟོབས་ངེས་ཅན་ལྡན་པའི་རྗེ་བོ་ཞིག་ཡིན་པས་རང་ཉིད་ཀྱི་དབང་རིས་ཀྱིས་ཟིན་པའི་ཡུལ་ལ་དམའ་འབེབས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱིས་མིང་འདོགས་པ་ནི་ཤེས་བྱ་ལ་སྲིད་པ་ཞིག་མ་ཡིན། གཞན་ཡང་ས་ངན་གྱི་སྐད་ལུགས་ནང་ལ་ཐེ་བའི་ཁམས་སྐད་ཀྱི་དབང་དུ་བཏང་ཚེ། ངན་པ་ཞེ་ན་བཟང་པོའི་ལྡོག་ཟླ་རུ་འཇུག་པ་མིན་པར། དེ་ནི་རྒྱུན་ལྡན་གྱི་སྐྱེ་བོ་ཞིག་གི་བློ་ངོར་ཤར་མི་ཐུབ་པའི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བ་སྟེ། དཔའ་ངར་དང་སྤྱང་གྲུང་ལ་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་མཁན་གྱི་གང་ཟག་ལ་མི་ངན་པ་ཞེས་འབོད། ས་ངན་ལུང་པའི་སྤྱི་ཚོགས་སུའང“མི་ངན་པ”ཞེས་པའི་ཚིག་འདི་ཀོ་ནི་འཐབ་འཛིང་གི་གནས་བབ་བརྗོད་པའི་སྐབས་སུ་རྒྱུན་དུ་བཀོལ་བའི་བརྡ་ཆད་ཅིག་ཡིན། དེའི་ཕྱིར། ཡུལ་སྐད་དང་བརྡ་རྙིང་གི་ཆོས་ཉིད་ལ་གཞིགས་ཚེ། ས་ངན་གྱི“ངན”ནི་ཐ་ཤལ་དང་དམན་པའི་གོ་དོན་འབའ་ཞིག་ཏུ་འཇུག་པ་མིན་ཞིང་། དེ་ནི་དཔའ་ངར་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་ཐ་སྙད་ཅིག་ཏུ་གོ་རུང་བར་ངེས་ཤེས་རྙེད་ཐུབ། གཞན་ཡང་། མདོ་ཁམས་ཀྱི་ཡུལ་བབ་འཆད་པའི་མདོ་ཁམས་ས་ལ་མདུད་པ་བཞི་སྟེ“མགོ་ལོག་རླུང་གི་མདུད་པ། ཉག་རོང་ལྕགས་ཀྱི་མདུད་པ། རེ་ཁེ་ས་ཡི་མདུད་པ། སྤོ་བོ་གངས་ཀྱི་མདུད་པ”[3]ཞེས་འདྲེན་སྲོལ་ཡོད་པས་ས་ངན་ལུང་པ་ལ་ས་ཡི་དགེ་མཚན་དུ་མ་མཆིས་པར་གོ་བ་ཨེན་ཙམ་བསྐྱེད་ཐུབ་སྙམ།
རེ་ཁེའི་ཕུ་ལ་རྨོག་རྩ་ཆགས། །རྨོག་རྩ་ཟེར་བ་རྨོག་འདྲ་ཡོད། །རྨོག་རྩའི་ལྷ་གཡག་གྭ་པ་དེ། །རྨོག་དཀར་དར་གྱིས་བརྒྱན་འདྲ་ཡོད། །དྲག་རྩལ་གནམ་ལྕགས་ཐོག་དང་འདྲ། །རླུང་བསིལ་མ་མ་གཏོགས་འགྲོ་ལམ་མེད། །རེ་ཁེའི་མདའ་ལ་སྒོ་ཕོ་ཆགས། །སྒོ་ཕོ་ཟེར་བ་སྒོ་འདྲ་ཡོད། །སྒོ་ཕོའི་བྲག་དཀར་ལྕགས་རི་ལ། །བྲག་གི་སྒོ་མོ་གཅིག་ལས་མེད། །དེ་གཉིས་བར་ན་ཁེ་རེ་ཆགས། །[4] ཚུལ་འདི་ལས་ཀྱང“རླུང་བསིལ་མ་མ་གཏོགས་འགྲོ་ལམ་མེད”པའི་ཡུལ་བབ་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ནི་ས་ངན་ལུང་པ་ལ་གནས་འཆའ་བའི་སྐྱེ་བོ་ཀུན་གྱིས་སྤོབས་པ་རུ་ཁུར་འོས་པའི་ཡུལ་གྱི་དགེ་མཚན་དུ་འདྲེན་པ་ལས། ཐ་ཤལ་གྱི་ཐ་སྙད་ཀྱིས་སྨད་ནས་ས་ངན་པ་སྟེ་ས་ཆ་སྡུག་པོ་ལ་ངོས་འཛིན་བགྱིད་པའི་གནས་སྐབས་ཕྲ་མོ་ཙམ་ཡང་མེད། དེའི་ཕྱིར། གཅིག་ཏུ། ད་སྔར་གྱི་དཔྱད་འབྲས་སུ་ས་ངན་ནི་ས་སྡུག་པོ་དང་ཉེན་ཁ་ཅན་གྱི་དོན་ལ་འཇུག་པར་སྨྲ་བ་ནི་ཕྱི་རོལ་པའི་མཐོང་སྣེ་ལ་གཏོགས་པ་ཡིན་ཏེ། གོང་དུ་བཤད་པ་ལྟར་སྐྱེ་བོ་རྒྱུས་མེད་ཅིག་ལ་མཚོན་ན། བྱིའུ་ལམ་མ་གཏོགས་མེད་པའི་ས་བཙན་པོ་ནི་དེའི་འཇིགས་སྣང་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་ཁོ་ན་ལས་ས་ཡི་དགེ་མཚན་ལ་ངེས་ཤེས་རྙེད་ཐབས་མེད་པས། དེའི་ངང་ནས་འགྲེལ་བཤད་བརྒྱབ་པར་སྣང་། གཉིས་སུ། སྐད་བརྡའི་ཆོས་ཉིད་དང་། ས་ངན་གྱི་ངག་རྒྱུན་གཞིར་བཟུང་ནས་ས་ངན་རང་ཉིད་ཀྱི་མཐོང་སྣེ་ལས་བརྟགས་ཚེ། སྔར་དང་ཡོངས་སུ་མི་མཐུན་པའི་ངོས་འཛིན་རྙེད་ཐུབ་སྟེ། དོན་དངོས་ཐོག ས་ངན་ནི་ཡུལ་བབ་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་རྒྱུ་མཚན་དུ་བྱས་ཏེ་ཐོགས་པའི་ས་བཙན་པོ་རེ་ཁེ་ས་ཡི་མདུད་པ་ལ་གོ་བ་བསྐྱེད་ཆོག་པར་སོམ་ཉི་ཁབ་རྩེ་ཙམ་ཡང་མེད་པར་འདུག
གཞན་ཡང་རེ་ཁེ[5]དང་རོང་མི་སོགས་ལའང་ཞིབ་ཏུ་དཔྱད་འོས་པའི་ཆ་མང་དུ་ཡོད་ཅིང་། སྒོས་སུ་རོང་མི་ཞེས་པར་ངེས་ཤེས་རྙེད་ཚེ་ས་ངན་ལུང་པའི་ཁྱབ་ཁོངས་ལའང་གོ་བ་བསྐྱེད་ནུས། དེ་ཡང་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚགས་ལ་ཞིབ་མོར་མཇལ་ཚེ། སྔར་རོང་མི་ཞེ་ན། ས་ངན་ཁོ་ན་ལའང་གོ་བ་མིན་པར། འབྲི་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད་དང་། རྒྱལ་མོ་ཚ་བ་རོང་གི་ཚུན་ཆད་དུ་ཆགས་པའི་གྲོང་སྡེ་ཕལ་ཆེར་ལ་རོང་མི་ཞེས་པའི་བརྡ་ཆད་འཇུག་སྟེ། འབའ་ས་ངན་རོང[6]ཞེས་རོང་ཆེན་བཞི་ཡི་ཡ་གྱལ་དུ་འདྲེན་པ་ལས་ཀྱང་ཚུལ་དེ་མཐོང་ཐུབ། འོན་ཀྱང་ཕྱིས་སུ་ས་ངན་ལུང་པ་དང་དེའི་མཐའ་འཁོར་གྱི་ཡུལ་གྲུ་དག་གིས་ས་ངན་ལུང་པ་སྤྱི་ལ་རོང་མི་ཞེས་འབོད་པ་བཅས་རོང་མི་ཞེས་པར་ནང་དོན་རིམ་པ་གསུམ་ཡོད་པར་འདུག་སྟེ། དང་པོ་ནི་རོང་ཆེན་བཞི་ནང་ལ་ཐེ་བའི་རོང་ཡུལ་གྱི་སྐྱེ་བོ་ཀུན་ལ་འཇུག་མོད། དེ་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དུས་སྐབས་ངེས་ཅན་ཞིག་ལ་བྱུང་བ་དང་ཕྱིས་སུ་ས་ཁོངས་ཀྱི་དབང་ཆ་ལ་འཕོ་འགྱུར་རབས་དང་རིམ་པ་བྱུང་བ་དང་བསྟུན་ནས་དེ་ལུགས་འབོད་སྲོལ་རིམ་བཞིན་ཉམས་པའི་མོད་ལ། རོང་ཡུལ་སྤྱི་ཡི་ཐུན་མོང་གི་འདུ་ཤེས་ཀྱང་རྒུད་པར་སྣང་། གཉིས་པ་ནི་ཕྱིས་སུ་སྔར་རོང་ཡུལ་སྤྱི་ལ་གོ་བའི་རོང་མི་ནི་རིམ་བཞིན་ས་ངན་ལུང་པ་ཁོ་ནར་གོ་བའི་ས་ཁམས་རིག་པའི་བརྡ་ཆད་ཅིག་ཏུ་གྱུར། གསུམ་པ་ནི་རོང་མི་ཞེས་ཚེ་ས་ཁམས་རིག་པའི་བརྡ་ཆད་ཅིག་ཏུ་གོ་བ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། སྐབས་དང་སྐབས་སུ་རོང་མིའི་ཡུལ་ལ་འཚོ་བ་རོལ་བའི་སྐྱེ་བོ་ལ་གོ་རུང་བའི་བདག་སྒྲ་ལ་འཇུག་པ་ཡིན། ཡང་གཅིག་བཤད་ན། རོང་མི་ཞེས་པའི་ས་མིང་གི་འཕོ་འགྱུར་ལས་ཀྱང་ས་ངན་ལུང་པའི་ཡུལ་གྱར་གྱི་དྲན་པ་དང་འབྲེལ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྒྱུན་ཞིག་ཀྱང་མཇལ་ཐུབ་ཀྱིན་འདུག
རོང་མིའམ་ས་ངན་ལུང་པ་ནི་གསེར་ལྡན་འབྲི་ཆུ་སྔོན་མོའི་སྟོད་རྒྱུད་ནས་འཕེལ་ཞིང་། རིམ་པ་བཞིན་དུ་རླུང་ལྟར་གྲགས་པའི་རེ་ཁེ་བརྒྱ་ཤོག་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་རུ་སྡེ་ཆགས་པ་ཡིན། ལར་ས་ངན་ལུང་པའི་ཁྱབ་ཁོངས་ལ་བཤད་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་ཡོད་ཅིང་། སྔར་ཆིང་གུར་ཆེན་མོའི་སྐབས་སུ་ལིའུ་ཙན་ཐིང་གིས་བྱང་གསུམ་ལྟེ་བར་བྱས་ཏེ་ས་ངན་ལ་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་ཡོད་པར་སྨྲ་བ་དང་།[7] གཞན་ཡང་ད་ཆ་གོ་འཇོ་རྫོང་ཁོངས་སུ་གནས་པའི་ས་ངན་གྱི་གྲོང་ཚོ་དྲུག་ཏུ་ངེས་པར་འདོད་མཁན་ཡང་ཡོད་མོད། དོན་དངོས་ཐོག རྨོག་རྩ་ལྷ་གཡག་གྭ་པ་དང་། སྒོ་ཕོའི་བྲག་དཀར་ལྕགས་རི་བར་ལ་གནས་འཆའ་བའི་རེ་ཁེ་བརྒྱ་ཤོག་བཅོ་བརྒྱད་ནི་དེ་ཙམ་གྱིས་གཏན་ནས་མི་ཚད་དེ། རོང་མི་ཞེས་པའི་ས་མིང་རིམ་བཞིན་ས་ངན་ལུང་པ་ཁོ་ན་ལ་ཐོགས་པ་ནས་བཟུང་རེ་ཁེ་བརྒྱ་ཤོག་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱང་དེའི་ངང་ནས་གཞི་གྲུབ་ཅིང་། དེའི་གྲངས་འདྲེན་གྱི་ཚུལ་ལ་གཞིགས་ཚེ་ཕ་ཚོ་ཆེན་པོ་གསུམ་གྱིས་བཟུང་བའི་ཡུལ་ཚོ་རེ་ལ་བརྒྱ་ཤོག་རེ་རེ་བརྩི་བ་དང་། དེ་ནི་དོན་ལ་ས་ངན་གྱི་བྱུང་བ་བརྗོད་པའི་དགོས་མཁོ་ལ་དམིགས་ནས་བྱུང་བའི་བརྗོད་ཚུལ་ཞིག་ཡིན་གྱི། རེ་ཁེ་བརྒྱ་ཤོག་བཅོ་བརྒྱད་ནི་སྲིད་འཛིན་གྱི་མ་ལག་ཅིག་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །རེ་ཁེ་བརྒྱ་ཤོག་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་ཁོངས་སུ་ས་ངན་ལུང་པ་ཡོངས་སུ་ཐེ་བར་སྣང་མོད། དེའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ནི་ཡིག་ཚགས་ཀྱིས་བདེན་ར་སྤྲོད་ཐབས་འདུག འོག་ནས་སྤྲུལ་སྐུ་འགྱུར་མེད་ཚེ་རིང་གི་ཉམས་ཞིབ་གཞིར་བཟུང་སྟེ་རེ་ཁེ་བརྒྱ་ཤོག་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་གྲངས་འདྲེན་འགོད་པར་བྱ་སྟེ། རྩེ་རུ་རྨོག་གསུམ། འགུ་རྒྱལ་སློང་གསུམ། ཁེ་གཏན་ཞིབ་གསུམ། མཚོ་སེར་སྡེ་གསུམ། ཤ་སེར་འབྲོག་གསུམ། བསོ་རི་ཐང་གཤིས་གསུམ། ལ་གཏུང་རྩེས་གསུམ། གཟུང་ན་སྒོ་གསུམ། གོ་མཁན་སྤྲི་གསུམ། སྟག་གཙང་རོང་གསུམ། ཕྱི་བྱང་བདེ་གསུམ། ཝ་སྨིན་གཙང་གསུམ། མདོ་བྱམས་གསེར་གསུམ། འགུ་འབྲོག་ལ་གསུམ། གླེ་གསེར་སྤར་གསུམ། བྲག་དམར་སྒོ་སེ་ས་སྟག་གསུམ། ཧུ་ཞེ་སྒ་གསུམ། རྒྱ་གླིང་དཔང་གསུམ་བཅས་སོ། །[8]
སྔར་གྱི་སྐབས་སུ་ས་ངན་ལུང་པའི་ཕུ་ཡི་རྨོག་རྩ་ནས་མདའ་ཡི་སྒོ་ཕོ་བར་དུ་རེ་ཁེ་བརྒྱ་ཤོག་བཅོ་བརྒྱད་འབའ་ཞིག་གིས་ཁྱབ་ཡོད་མོད། སྤྱི་ལོ1932ལོར«སྐམ་ཐོག་གན་ཆིངས»བཞག་སྟེ་འབྲི་ཆུའི་ཤར་རྒྱུད་ན་གནས་པའི་གསལ་པ་དང་། གླེ་པ། དཔལ་པ་སོགས་དཔལ་ཡུལ་རྫོང་ཁོངས་སུ་བཅད་པ་ནས་བཟུང་། སྲིད་འཛིན་ས་ཁོངས་དབྱེ་བའི་དགོས་མཁོ་དང་བསྟུན་ནས་ས་ངན་ལུང་པའི་ཡུལ་གྲུ་རྣམས་འདབས་འབྲེལ་གྱི་རྫོང་ཁག་རྣམས་ལ་གྱེས་པར་གྱུར། དེའི་ཕྱིར་ཕྱིས་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་ས་ཁོངས་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་ན། གོ་འཇོ་རྫོང་ཁོངས་སུ་བྱང་གསུམ་དང་། གླང་སྨད། སྨིན་མདོ་སོགས་གྲོང་ཚོ་དྲུག་ཡོད་པ་དང་། དཔའ་ཡུལ་རྫོང་ཁོངས་སུ་གསལ་པ་དང་གླེ་པ་ནང་ལ་ཐེ་བའི་གྲོང་ཚོ་གཅིག གཞན་ཡང་འབའ་ཐང་དང་། སྨར་ཁམས། འཇོ་མདའ་བཅས་ཀྱི་ཁོངས་སུའང་སྔར་རེ་ག་ཁེ་བརྒྱ་དང་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་གྲོང་ཚོ་ཁ་ཅིག་ཡོད་པས། རྩ་བའི་ཆ་ནས“དེའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་ཧ་ལམ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི15000ཙམ་ཡོད”[9]པར་འདུག
ལུང་ཁུངས།
[1] དེ་ཡང་། ཞུས་ཧྲའོ་མིང(许韶明，2007)དང་། རྒྱལ་མཚན་ཚེ་བརྟན(坚赞才旦／何国强，2018) ཝང་ཀྲེང་ཡུས(王正宇，2013) ཡའོ་ཞའོ་ཀོ(乐小国，2015) ཚེ་གཡང(泽勇，2011)སོགས་ཀྱིས་བྲིས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་ཕལ་ཆེར་ལ་ས་ངན་ཞེས་པའི་གོ་དོན་ལ་འབྲེལ་བ་གཅིག་མཐུན་དུ་བརྒྱབ་ཡོད་པ་ཡིན་ཏེ། ས་ངན་ནི་ས་ཆ་ངན་པ་དང་ཉེན་ཁ་ཅན་གྱི་ནང་དོན་ལ་འཇུག་ཅེས་བརྗོད་ཡོད། གཞན་ཡང་། ད་ཆའི་དབང་དུ་བྱས་ཚེ། ས་ངན་ལུང་པ་ནི་བོད་ལྗོངས་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་གོ་འཇོ་རྫོང་དང་། སྨར་ཁམས་རྫོང་། འཇོ་མདའ་རྫོང་། དེ་བཞིན་སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་དཔལ་ཡུལ་རྫོང་བཅས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་གྱེས་ཤིང་། གོ་འཇོ་རྫོང་གི་ཞང་དྲུག་དང་དཔལ་ཡུལ་རྫོང་གི་ཞང་གཅིག་བཅས་ས་ངན་ལུང་པའི་ལྟེ་བ་ལྟ་བུར་གྱུར་ཡོད།
[2] 刘赞廷. 康区36部图志点校[G].成都：四川民族出版社.2017.P647
[3] མགོན་པོ་རྒྱལ་མཚན། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་འབྲེལ་བའི་མདོ་ཁམས་གོ་འཇོའི་ལུགས་གཉིས་ཀྱི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ་དྭངས་གསལ་ཤེལ་གྱི་མེ་ལོང་བཞུགས་སོ། །[M]. ནང་ཁུལ་རྒྱུ་ཆ།. P50
[4] འགྱུར་མེད་ཚེ་རིང་། སྦྲ་རྒྱལ་རེ་ཁེ་གཤིས་པའི་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས། ནང་ཁུལ་རྒྱུ་ཆ། P3-4 ཡིག་ཆ་འདིར་ས་ངན་ལུང་པའི་ངག་རྒྱུན་དུ་གྲགས་པའི་ལོ་རྒྱུས་མང་དུ་འདེམས་སྒྲུག་ལེགས་པོ་བགྱིས་ཐོག ཕ་ཚོ་ཆེ་ཁག་གི་ལོ་རྒྱུས་འཁོད་ཡོད་པས་ཤིན་ཏུ་རྩ་ཆེན་པོར་མཐོང་ངོ་། །
[5] དེང་གི་དཔྱད་འབྲས་སུ་རེ་ཁེ་ཞེས་ཚེ་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་པར་རེ་བའི་དོན་ལ་འགྲེལ་ཡོད་མོད། དེ་ལུགས་དོན་ལ་གནས་པར་མ་མཐོང་ཞིང་ས་ངན་རང་ཉིད་ཀྱི་གོ་བ་ལེན་ཚུལ་དང་ཡང་མཐུན་པར་མི་འདུག དེ་ཡང་ས་ངན་གྱི་ངག་རྒྱུན་ལས། “ཉམ་ཆུང་རེ་ཞུ་མཁན་གྱི་སྡོང་གྲོགས་དང་། བཙན་པོ་ཁེ་གྲགས་ཅན་གྱི་གཉའ་གནོན་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་རེ་ཁེ”དང་། “སྔ་མོའི་དུས་སུ་ཡུལ་འདིར་རེ་བའི་གོས་གྱོན་པའི་སྲོལ་དར་ཏེ། རེ་བའི་གོས་ཁེ་རུ་མ(ཁེར་མ་ཞེས་པའི་དོན་ཡིན། ཡུལ་སྐད)མི་རྣམས་ཀྱི་དུས་བཞིའི་ཚ་གྲང་སྐྱོབས་པས་ན་རེ་ཁེ”ཞེས་ཐོགས་པ་སོགས་བརྗོད་དོ། ། འགྱུར་མེད་ཚེ་རིང་། སྦྲ་རྒྱལ་རེ་ཁེ་གཤིས་པའི་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས། ནང་ཁུལ་རྒྱུ་ཆ། P6
[6] སྨད་མདོ་ཁམས་ཀྱི་ཡུལ་གྱི་ནང་གསེས་འཆད་ཅིང་རོང་ཆེན་བཞིའི་རྣམ་གྲངས་འདྲེན་པའི་སྐབས་སུ། ཚ་བ་རོང་། ས་ངན་རོང་། ཉག་རོང་། རྒྱལ་མོ་རོང་བཅས་ལ་རོང་ཆེན་བཞི་འབོད་ཚུལ་སྨྲའོ། །བཙན་པོ་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པ་བསྟན་འཛིན་འཕྲིན་ལས། འཛམ་གླིང་རྒྱས་བཤད། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། [M] 2009: 196
[7] “以吉池为上岩，雄松为中岩，擦拉寺为下岩，总其名曰三岩 。” 刘赞廷. 康区36部图志点校[G].成都：四川民族出版社.2017.P647
[8] འགྱུར་མེད་ཚེ་རིང་། སྦྲ་རྒྱལ་རེ་ཁེ་གཤིས་པའི་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས། ནང་ཁུལ་རྒྱུ་ཆ། P17-18
[9] 廖建新.试析“三岩”的由来、区域及变迁[J].康定民族师范高等专科学校学科.2008(4):15
