ཁམས་གསེར་ཐིག
སྤྲིན་རུབ་བམ་མཐུན་སྒྲིལ་ཕོ་ལོག་གི་ངོ་སྤྲོད་བསྡུས་པ།
གླེང་གཞི།
དེ་བས་སྔོན་གྱི་རྒྱའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་དག་ཞིབ་ཏུ་མཇལ་ཚེ། ཕོ་ལོག་ཅེས་པའི་ཟས་རིགས་འདི་ཐོག་མར་བྱུང་སའི་ཡིག་ཆའི་མིང་ལ《བག་ཟན་གྱི་རབ་བྱེད།》 (饼赋)ཞེས་འབོད་ཅིང་། རྩོམ་མཁན་ནི་ཞི་ཅིན(西晋)སྐབས་ཀྱི་ཧྲུའུ་ཞི(束皙)ཞེས་འབོད་པའི་རྩོམ་མཁན་གྲགས་ཅན་ཞིག་རེད། དེབ་འདི་རུ་གྲོ་ཕྱེའམ་རྗེན་རིགས་ཀྱི་ཟས་རིགས་ངོ་སྤྲོད་མང་པོ་བྱས་ཡོད་པར་མ་ཟད། “དབྱར་གསུམ་དུས་ཀྱི་སྟོན་མོ་ལ།། ཕོ་ལོག་གསོལ་ཚེ་ཁམས་དང་འཕྲོད།།” ཅེས་པའི་ཕོ་ལོག་གི་ཐ་སྙད་འདི་ཐོག་མར་ཡིག་ཚང་ལས་མངོན། དེ་བཞིན་སུང་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཀའོ་ཁྲེང(高承)ལགས་ཀྱིས་མཛད་པའི《བྱ་དངོས་ཀྱི་ཟིན་བྲིས།》 (事物原纪)སོགས་ཀྱི་ནང་དུ་ཡང་ཕོ་ལོག་ཅེས་པ་འདི་དུས་རབས་གསུམ་པའི་མགོ་རུ་ཀྲུའུ་ཀུ་ལཱང་གིས(诸葛亮)གསར་དུ་བཏོད་པ་ཞིག་ཡིན་ཞེས་རྒྱའི་ཡིག་ཚང་དུ་འདིའི་སྐོར་གྱི་གནས་ཚུལ་དང་དཔྱད་པ་ཤིན་ཏུ་མང་པོ་ཡོད་ཀྱང་། རང་རེའི་ཡིག་ཚང་དག་ཏུ་བོད་ཀྱི་ཟས་རིགས་འདིའི་སྐོར་གྱི་ཡིག་ཆ་ཁུངས་བཙན་ཞིག་ཕལ་ཆེར་མ་མཐོང་བ་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་དཔྱད་རྩོམ་ཡང་ཤིན་ཏུ་ཉུང་བར་བསྟུན། སྐབས་སུ་བབས་པའི་འབའ་ཐང་ཕོ་ལོག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱང་ངག་རྒྱུན་ནམ་བཤད་རྒྱུན་རབ་རིབ་ཅིག་ལས་གནས་སྐབས་མེད་པས། བདག་གིས་ཟས་རིགས་འདིའི་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་དག་བཀོད་ནས་དཔྱད་གཞི་ཙམ་ཕུལ་བ་ལགས་ན་གཟུར་གནས་མཁས་པ་དག་གིས་ཡུན་གྱིས་དཔྱད་པར་འཚལ་ལོ། །
མིང་གི་རྣམ་གྲངས།
1.མཐུན་སྒྲིལ་ཕོ་ལོག
མིང་འདི་ནི་འབའ་ཐང་གི་ཁྱད་ཟས་འདིའི་རྒྱ་སྐད་ཀྱི་འབོད་མིང་གཙོ་བོ་རུ་ཆགས་ཡོད་ཅིང་། འདི་ཡང་གོང་གི་དམར་དམག་འབའ་རུ་ཡོང་བའི་བཤད་རྒྱུན་དེ་ལ་འབྲེལ་བ་ཏོག་ཙམ་ཡོད་དེ། སྐབས་དེ་དུས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་ཨ་ལོང་དམ་པོར་ཡོང་བ་དང་། དམག་མི་དང་བོད་དམངས་བར་ལ་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་ཉི་མ་ཤར་བའི་སྨོན་འདུན་དང་རྟེན་འབྲེལ་ཚུལ་དུ་དེ་འདྲར་བཏགས་པར་གྲགས།
2.སྤྲིན་རུབ།
ཡུལ་འདིའི་རྒན་པ་དང་མི་སེར་དག་གིས་ཟས་རིགས་འདི་ལ་སྤྲིན་རུབ་ཅེས་རྟག་པར་འབོད་ལ། མིང་འདི་ལ་བཤད་རྒྱུན་ཡང་མི་འདྲ་བ་གཉིས་འདུག་སྟེ། གཅིག་ནི་ཕོ་ལོག་གི་དབྱིབས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ཏེ་སྤྲིན་ལྟར་རུབ་རུབ་གཅིག་ཏུ་སྤུངས་བས་ན་དེ་ལྟར་སྔོན་ནས་ཐོགས་པར་བཤད་ཀྱང་། ཡང་ཁ་ཅིག་ན་རེ། དེ་ནི་རྒྱའི་སྐད་དོད蒸肉ཞེས་པ་བོད་དུ་སྒྲ་སྒྱུར་དུ་ཡོང་བར་བཤད་ལ། ཕོ་ལོག་ཆེ་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ནང་སྙིང་གི་ཤ་ཡང་ཤིན་ཏུ་ཆེན་པོར་མཐོང་བས་ན་ཤ་བཙོ་བ་ཞེས་པའི་རྒྱའི་ཐ་སྙད་དེ་ཐོགས་ཤིང་། དེ་རིམ་གྱིས་བོད་སྒྱུར་བྱས་པར་ཡང་གྲགས་སོ།།
3.ཇག་པ་ཕོ་ལོག
འདི་ལྟར་འབོད་མཁན་དེ་འདྲ་མང་པོ་ཆགས་མེད་ལ། འབའ་ཐང་གི་ལུང་ཁུག་ཁར་ཁེར་དུ་དེ་ལྟར་འབོད་བཞིན་ཡོད་པ་ལས་མང་ཆེ་བས་གོང་གི་དེ་གཉིས་རྒྱུན་ཆགས་ཀྱིས་འབོད་བཞིན་ཡོད། མིང་འདི་ཐོགས་སྟངས་ནི་འདི་ལྟར་ཏེ། སྔར་གྱི་རི་ཁུག་ལུང་ཁུག་དག་ཏུ་རྐུན་ཇག་སྐོར་གྱིས་རྟག་པར་ཕོ་ལོག་ཆེན་པོ་འདི་འདྲ་བཟོས་ནས་ཟ་བ་མཐོང་བས་ན་དེ་ལྟར་བཏགས་པའོ།། མིང་འདི་ཉིད་ད་དུང་ཟས་རིགས་འདི་ཇི་ལྟར་བྱུང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་མི་སྣ་དེ་དག་ལ་ཡང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པར་འདོད་མོད། འདིར་སྐབས་སུ་མ་བབས་པས་བསྐྱུར་རོ།།
མཇུག་བསྡུ་བ།
ཁམས་ཀྱི་ཡུལ་གཞན་པ་དང་བསྡུར་ན་འབའ་ཐང་ནི་ལྟོས་བཅས་ཀྱིས་བཤད་ན་རིག་གནས་གཞན་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་པ་སྔ་ཤོས་སུ་ཆགས་ཡོད་ལ། དུས་རབས་ཉི་ཤུའི་མགོ་ཙམ་དུ་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་སྤེལ་བ་ཡོང་ནས་ཆོས་ལུགས་དང་སློབ་གསོ་ལ་ཇུས་གཏོགས་བྱས་པ་དང་། རྗེས་སུ་ཕྱི་ནང་གི་ཚོང་བ་སོགས་ཕེབས་ནས་ཚོང་གི་ལྟེ་བ་རུ་གྱུར། དེ་བཞིན་དུས་འགྱུར་རབ་དང་རིམ་པ་བྱུང་སའི་ས་གནས་ཀྱི་གཙོ་བོ་ལྟ་བུར་གྱུར་ཡོད་པར་བསྟུན་ནས་ཆེ་ས་ནས་ཆོས་ལུགས་དད་མོས། ཆུང་ས་ནས་ཟས་གོས་གཡོས་སྦྱོར་སོགས་ལ་ཡང་མི་རིགས་གཞན་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་ཡོད་པ་དང་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་ཡོད་པ་དེ་མངོན་གསལ་གྱིས་མཐོང་ཐུབ་པ་རེད། འོན་ཀྱང་རིག་གནས་སྐོར་ཞིག་ནི་རང་གི་ཡིན་བཞིན་དུ་གཞན་གྱི་རིག་གནས་ཀྱི་རླུང་འཚུབ་ཆེན་པོ་རུ་འཐིམ་བཞིན་ཡོད་པས། ལོ་རྒྱུས་པ་དག་གིས་རང་སྐལ་མ་ཤོར་བའི་སྒོ་ནས་སྟོང་ཆར་ལྷག་པའི་རིགས་ཚན་འདི་དག་གི་སྐོར་གྱི་ཡིག་ཆ་དང་ངས་བྲིས་པའི་རྩོམ་ཐུང་འདི་དག་ལ་དེ་བས་ཀྱང་ཁ་སྐོང་ཚད་ལྡན་དང་། ཞིབ་འཇུག་དཔྱིས་ཕྱིན་པ་བྱེད་པར་སྙིང་ནས་རེ་ཞིང་སྒུག །
རྩོམ་སྒྲིག་པ། སྣང་རྡོར།
