ཉེ་ཆར། སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གསར་འགྱུར་གཞུང་དོན་ཁང་གིས་གཉེར་བའི་སི་ཁྲོན་གྱི་རང་བྱུང་གནས་ཚུལ་ཞེས་པའི་བརྗོད་གཙོའི་གསར་འགྱུར་ཡོངས་བསྒྲགས་ཚོགས་འདུའི་ཐོག དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱིས་ཆུ་བེད་ཐད་ཀྱི་རྒྱུགས་ཤོག་ཕུལ་དུ་བྱུང་བ་ཞིག་ཕུལ་ཡོད།
སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི“རི་ཆུ་ནགས་ཞིང་མཚེའུ་རྩྭ་བཅས་ནི་ཚེ་སྲོག་གི་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པ་ཡིན” པའི་འདུ་ཤེས་གལ་ཆེན་ལག་བསྟར་བྱ་ཆེད། དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱིས་ཆུ་ནས་འགོ་བརྩམས་ཏེ། ཀྲུང་གོའི་ཕུགས་འདུན་གྱི་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་ཁྱིམ་གཞིས་ཀྱི་ལེའུ་གསར་པར་གསོན་ཉམས་ལྡན་པའི་མཆན་འགྲེལ་གནང་ཡོད།
ཆུ་རྒྱུས་ལོན་པ། རི་ཆུས་དཀར་མཛེས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་གསོན་ཤུགས་བསྩལ་བ།
བར་སྣང་ཁམས་ནས་བལྟས་ཚེ། རྫ་ཆུ་དང་ཉག་ཆུ། རྒྱལ་མོ་རྔུལ་ཆུ་བཅས་བྱང་ནས་ལྷོ་བར་བཞུར་བ་དང་། དཀར་མཛེས་ཁུལ་བརྒྱུད་དེ་ས་མཐོའི་ས་གཞི་ཆེན་པོར་རྒྱ་ཡིག"川"ཞེས་པའི་ཡིག་འབྲུ་ཞིག་བྲིས་ཡོད། སྡེ་དགེ་དང་། དཀར་མཛེས། ཉག་ཆུ་ཁ། དར་རྩེ་མདོ། ལྕགས་ཟམ་རྫོང་སོགས་གྲོང་ཁྱེར་གལ་ཆེན་ཚང་མ་ཆུ་ལ་བརྟེན་ནས་ཆགས་པ་དང་ཆུ་ལ་བརྟེན་ནས་དར་བ་རེད།
《2023ལོའི་སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་སྤྱི་བསྒྲགས》ཞེས་པ་ལས་དཀར་མཛེས་ཁུལ་དུ་ཁྱོན་ཆུ་བོ་གལ་ཆེན882ཡོད་པ་དེས་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་གསུམ་ཆ་གཅིག་ཟིན་པ་དང་། མཚེའུ144ཡོད་པ་དེའི་ནང་ལོ་ཧྲིལ་པོའི་ཆུ་ངོས་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་ངོས་གྲུ1ཡན་ཟིན་པའི་མཚེའུ19ཡོད་པ་དེས་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་གསུམ་ཆ་གཉིས་ཟིན་པ། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་བསྡོམས་འབོར་སྨི་རྒྱ་དཔངས་གྲུ་བཞི་མ་དུང་ཕྱུར560.86ཟིན་ནས་སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཨང་དང་པོར་སླེབས་པ་མངོན་ཡོད། དུས་རབས་གསར་པར་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་རི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་དེ་ནི་དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱིས་རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་ཁུལ་ཞེས་པ་དང་། ནུས་རྒྱུའི་ཁུལ་ཞེས་པ། སྐྱེ་ལྡན་ཁུལ་ཞེས་པ་བཅས་གཏོད་པའི་སྒུལ་ཤུགས་སུ་གྱུར་ཡོད།
ཆུ་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་པ། ཚེག་ཐིག་ངོས་གསུམ་གྱིས་ལྗང་མདོག་གི་ལྕགས་རི་རིང་པོ་བསྐྲུན་པ།
ཆུ་དཔོན་དང་མཚེའུ་དཔོན་ལམ་ལུགས་ནི་རང་རྒྱལ་གྱི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་དོ་དམ་བྱེད་པའི་ལམ་ལུགས་གསར་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དེས་ཞིང་ཆེན་དང་གྲོང་ཁྱེར། རྫོང་། ཤང་། གྲོང་ཚོ་བཅས་རིམ་པ་ལྔར་ཆགས་པའི་ཆུ་དཔོན་མ་ལག་བཙུགས་ནས་ཆུ་བོ་དང་མཚེའུ། ཆུ་མཛོད་སོགས་ཆུ་ཁོངས་ལ་བཅོས་སྐྱོང་དང་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།
ལམ་ལུགས་ཀྱི་ལེགས་ཆ་འདོན་སྤེལ་བྱེད་པའི་འགག་རྩ་ནི་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུར་ཐུག་ཡོད། ད་ལོ་ནི་དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱིས་ཆུ་དཔོན་དང་མཚེའུ་དཔོན་ལམ་ལུགས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་ལོ་བདུན་པ་དེ་ཡིན་པ་དང་། ལོ་བདུན་རིང་གཙང་པོ་དང་ཆུ་བོ་ཆེ་གྲས་དང་དེ་བཞིན་ཆུ་བོ་འབྲིང་ཆུང་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་པ་དང་། གཙང་པོ་དང་མཚེའུ་སོགས་ཀྱི་མིང་ཐོ་མཐིལ་རྟོགས་ཐོ་འགོད་བྱེད་པ། ཆུ་ལམ་གྱི་བྱེ་རྡོའི་ཐོན་ཁུངས་དོ་དམ་བྱེད་པ། སྤྱི་ཕན་རང་བཞིན་གྱི་ལས་གནས་བཀོད་སྒྲིག་སོགས་ཀྱི་ལས་དོན་དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱི་རྫོང་གྲོང་ཁག་ཏུ་རེ་རེ་བཞིན་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཡོད།
དེ་ཙམ་གྱིས་མ་ཚད་པར། དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱིས་ད་དུང་ས་འབྲེལ་གྲོང་ཁྱེར(ཁུལ)དང་མཉམ་ལས་ཧུར་ཐག་བྱས་ཏེ། མཚོ་སྔོན་དང་བོད་ལྗོངས་སི་ཁྲོན་བཅས་ཞིང་ཆེན(རང་སྐྱོང་ལྗོངས)གསུམ་གྱི་གྲོང་ཁྱེར(ཁུལ)བདུན་གྱི་གཙང་པོ་རྒྱུག་ཁུལ་གྱི་ཆུ་དཔོན་དང་མཚེའུ་དཔོན་ལམ་ལུགས་ཀྱི་མཉམ་འབྲེལ་ཚོགས་འདུའི་ལམ་སྲོལ་ཆགས་པར་བྱས་ཡོད། ལམ་སྲོལ་དེས་ས་ཁོངས་ཀྱི་རྫོང་རགས་ལས་བརྒལ་ནས་ཆུ་བོ་དང་མཚེའུ་དོ་དམ་དང་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པའི་དཀའ་གནད་དག་ནུས་ལྡན་ངང་སེལ་བར་བྱས་ཡོད།
དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱིས་ད་དུང་ཆུ་བེད་ལས་གྲྭས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཤུགས་སྣོན་དང་མི་འདང་བའི་ཆ་ཁ་གསབ་བྱ་རྒྱུ་དམ་འཛིན་བྱ་གཞིར་བྱས་ཏེ། 《དཀར་མཛེས་ཀྱི་ཆུ་དྲ་འཆར་འགོད(2021ལོ་ནས2035ལོའི་བར)》ཅེས་པ་དེ་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་སྔོན་ལ་བཟོ་སྒྲིག་གི་འགོ་རྩོམ་པ་དང་ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་ཡོད། དང་ཐོག་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་བཀོད་སྒྲིག་ལས་གྲྭ་244དང་འབྲུབ་འགོག་གེགས་སེལ་ལས་གྲྭ664 ཆུའི་འབྱུང་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་སླར་གསོའི་ལས་གྲྭ90 ཆུ་བེད་ཆ་འཕྲིན་ཅན་གྱི་འཛུགས་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས21བཅས་ཇུས་འགོད་དང་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཡོད། ཡིག་འབྲུ་ཁྲི་ལྔ་ལ་ཉེ་བའི《འཆར་འགོད》འདིས་དཀར་མཛེས་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ཆུ་བཅོས་ལས་དོན་གྱི་ཚེག་དང་ཐིག་ངོས་བཅས་མིག་མངས་འགྲིག་སྐོར་གཅིག་གི་ནང་དུ་བཞག་ནས་བསམ་བློ་བཏང་སྟེ། ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་བར་སྟོང་ཁྱབ་ཚུལ་དོ་མི་མཉམ་པའི་བཀག་རྒྱ་ལས་སྒྲོལ་ཐབས་བྱས་ཡོད།
འཆར་འགོད་དོན་ཐོག་ཏུ་འཁྱོལ་བ་དང་ཆབས་ཅིག་བྱ་བ་དངོས་རེ་རེ་བཞིན་དཀར་མཛེས་ཀྱི་ས་གཞི་ཆེ་མོར་མེ་ཏོག་བཞད་ཅིང་འབྲས་བུ་སྨིན་པ།
སྡེ་དགེ་རྫོང་དུ་གཙང་ཞིང་བརྟན་པོ་ཡིན་པའི་རང་འབབ་ཆུ་ཀ་ལ་སྦུ་གུ་བརྒྱུད་རྫོང་གྲོང་དང་བར་ཐག་སྤྱི་ལེ200ལྷག་ཙམ་ཡོད་པ་དང་། ཆ་སྙོམས་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་མཐོ་ཚད་སྨི3700ཡས་མས་ཡོད་པའི་རབ་སྒང་ཤང་དུ་ཁྲིད་ཡོད་པ་དང་། མང་ཚོགས་ཀྱིས་ཆུ་ལེན་པར་སྤྱོད་པའི་ཆུ་ཟངས་ཆེན་པོ་དེ་ད་ལྟ་ཁང་པའི་རྒྱན་ཆར་གྱུར་ཡོད།
ཉག་རོང་རྫོང་དུ་གྲོང་སྲོལ་ཤེས་དཔལ་གྱི་སྒོ་རྩིས་ཚོང་ཁང་ཆུང་ཆུང་མང་པོ་སྒོ་ཕྱེས་ཡོད་པ་དང་། "འབྱུང་ཁམས་སྐར་གསོག་"ལ་བརྟེན་ནས་འབྲས་དང་འདག་རྫས། འདག་ཕྱེ་སོགས་བརྗེ་པོ་རྒྱག་པ་ནི་གྲོང་མིའི་དར་སྲོལ་གསར་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད།
སྡེ་རོང་རྫོང་གི་གནས་སྤོས་གྲོང་ཚོ་དང་པོ་ཝ་ཁ་གྲོང་ཚོར། ལས་བྱེད་པ་དང་མང་ཚོགས་ཚོས་མཉམ་དུ་དྭངས་གཙང་བྱ་སྤྱོད་ཅེས་པ་དང་ས་ཁོངས་ཡོངས་སུ་གད་སྙིགས་མེད་པ་ཅེས་པའི་བྱ་སྤྱོད་ནང་ཞུགས་ནས། ཁོར་ཡུག་མཛེས་ཤིང་འགྲོ་སྡོད་གཉིས་ཀར་འཚམ་པའི་དེང་རབས་ཅན་གྱི་གྲོང་ཚོ་ཞིག་རིམ་བཞིན་ཆགས་པར་བྱས་ཡོད།
འབྱུང་ཁམས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱིས་སེམས་ཁམས་འགྱུར་ལྡོག་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ། དཀར་མཛེས་ཁུལ་དུ་ཆུ་བཅོས་ལས་དོན་དེ་དེ་སྔའི་གཞན་འགུལ་ཅན་ནས་ད་ལྟའི་རང་འགུལ་ཅན་དུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད། ཁྲ་ཆུང་མིག་ཟུང་ལ་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པ་བཞིན་འབྱུང་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པ་དེ་སྔ་ས་ནས་མང་ཚོགས་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ལག་ལེན་དང་མཉམ་དུ་འདྲེས་ཡོད།
མིག་སྔའི་བར། དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱིས་ཁུལ་དང་རྫོང་། ཤང་དང་གྲོང་ཚོ་བཅས་རིམ་པ་བཞི་པའི་ཆུ་དཔོན་དང་མཚེའུ་དཔོན3326ལེགས་སྒྲིག་དང་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་བ་དང་། གཞི་རིམ་གྱི་ཆུ་བོ་དང་མཚེའུ་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོང་གི“བཅིངས་འགྲོལ་རྣམ་པ”1923བསྐྲུན་པ། ལོ་ཧྲིལ་པོར་ས་ཆུ་ཤོར་བའི་ཕྱོགས་བསྡུས་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་ངོས་གྲུ996.4ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་བས། ཆུ་ཤག་ཤག་ཏུ་རྒྱུག་པ་དང་། ཆུ་དྭངས་བ། ཆུ་ངོགས་སྔོ་བ། ཡུལ་ལྗོངས་མཛེས་པ། མི་སེམས་མཐུན་པ་བཅས་ཀྱི་འབྱུང་ཁམས་མཛེས་རིས་ཤིག་དཀར་མཛེས་སུ་དལ་བུར་ངོམས་ཡོད།
ཆུ་དར་བར་བྱེད་པ། “ཡུལ་ཕྱོགས་གཅིག་གི་ས་ཆུས་ཡུལ་ཕྱོགས་བཅུའི་མི་གསོ་བ”
དཀར་མཛེས་ཀྱི་མཚོ་འཕགས་མཐོ་ཚད་ལ་ཧེ་བག་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ལྡན་པས། འདི་གར་ཆུ་ནུས་དང་ཉི་ནུས། རླུང་ནུས། ས་འོག་ཚ་ནུས་བཅས་ཀྱི་ཐོན་ཁུངས་ཧ་ཅང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོ་ཡོད། རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱིས་ཁུངས་འདེད་བྱེད་པའི་ཆུ་ནུས་ཐོན་ཁུངས་ཁོ་ནའི་གསོག་ཚད་ཀྱང་སྟོང་ཝ་ཁྲི5000ལས་བརྒལ་ཡོད།
དེས་ན་སྤུས་ལེགས་ཐོན་ཁུངས་དེ་འདྲ་ཡག་པོ་ཡོད་པའི་དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱིས་འཕེལ་རྒྱས་ཁྲོད་འབྱུང་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་དང་སྤྱི་ཚོགས་དམངས་འཚོ་ཐད་གཅིག་གྱུར་འཆར་འགོད་ཇི་ལྟར་བྱེད་དགོས་སམ་ཞེ་ན།
2023ལོར་དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱིས《དྭངས་གཙང་ནུས་རྒྱུའི་སྤུས་མཐོའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་བསམ་འཆར》ཞེས་པ་བཏོན་པ་དང་། དེ་ནི་དཀར་མཛེས་ཁུལ་དེ་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་ཁུལ་ཆེན་ནས་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་སྟོབས་ཆེའི་ཁུལ་དུ་འགྱུར་བའི་མཚོན་རྟགས་གལ་ཆེན་ཞིག་རེད།
འཆར་འགོད་གཞིར་བཟུང་། དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱིས་ཉག་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད་དང་དབུས་རྒྱུད། དེ་བཞིན་རྫ་ཆུ་དང་རྒྱལ་མོ་རྔུལ་ཆུ་བཅས་ལྟེ་བར་བྱས་པའི་ས་ཁོངས་ཆེ་གྲས་ལྔར་ནུས་རྒྱུ་གཙང་མའི་རྟེན་གཞི་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་པ། 2023ལོ་ཁོ་ནར་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ནུས་རྒྱུ་གཙང་མའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར240ལྷག་བཏང་བ་དང་དེས་སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་ཀྱི་གཏན་འཇགས་རྒྱུ་ནོར་ལ་མ་འཇོག་བྱེད་ཚད་ཀྱི41%ཟིན་པ་དང་། ནུས་རྒྱུ་གཙང་མའི་རིན་ཐང་འཕར་མ་སྒོར་དུང་ཕྱུར102.7མངོན་འགྱུར་བྱུང་ཞིང་། དེས་བཟོ་ལས་ཡོངས་ཀྱི་རིན་ཐང་འཕར་མའི80.6%དངGDPཡི20%བཅས་བཟུང་ཡོད། ནུས་རྒྱུ་གཙང་མའི་ཐོན་ལས་ཀྱི་མི་མངོན་པའི་སྟོབས་ཤུགས་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཡོད་པས་དེས་“ཡུལ་ཕྱོགས་གཅིག་གི་ས་ཆུས་ཡུལ་ཕྱོགས་བཅུའི་མི་གསོ”ཐུབ་པ་ཡོང་རྒྱུ་རེད།
ཆུའི་ལས་དོན་ཡག་པོ་གཉེར་ནས། དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱིས་མུ་མཐུད་འབད་པ་བྱེད་ངེས།
མ་འོངས་པར་དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱིས་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་འབྱུང་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་དགོངས་པ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བྱེད་པ་དང་། སྐབས་ཉི་ཤུ་པའི་ཀྲུང་ཨུ་ཚང་འཛོམས་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་གསུམ་པའི་དགོངས་དོན་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ། འབྲི་ཆུ་དང་རྨ་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད་ཀྱི་འབྱུང་ཁམས་སྲུང་ཡོལ་གལ་ཆེན་བརྟན་དུ་གཏོང་བའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འགན་འཁྲི་ཏན་ཏིག་འཁུར་བ་དང་། ཆུ་དཔོན་དང་མཚེའུ་དཔོན་ལམ་ལུགས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་དོན་འཁྱོལ་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་འབྱུང་ཁམས་ལ་བརྟེན་ནས་ཁུལ་འཛུགས་པའི་དམ་འཛིན་བྱ་གཞི་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་བརྩིས་ནས། དཀར་མཛེས་ཆུ་བེད་ལས་དོན་གྱི་སྤུས་མཐོའི་གོང་འཕེལ་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ་རེད།
